Ὑπό Ἀλεξάνδρου- Ἐλευθερίου Ἰνεπολόγλου Φοιτητοῦ Θεολογίας ΑΠΘ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Ισίδωρος ήταν ο μικρότερος αδελφός του Λεάνδρου Σεβίλλης. Γεννήθηκε γύρω στο έτος 560 και διαδέχθηκε τον αδελφό του στον Επισκοπικό Θρόνο της Σεβίλλης το έτος 600. Η Εκκλησία της Ρώμης θεωρεί πως με την κοίμησή του, το έτος 636, λήγει στην Δύση η πατερική περίοδος.
Ο Ισίδωρος, με τη φροντίδα του αδελφού του, μορφώθηκε αρχικά σε μοναστηριακό σχολείο και αργότερα στην εκκλησιαστική-επισκοπική σχολή της Σεβίλλης. Τα ίδια του τα έργα μαρτυρούν ότι είχε λάβει καλή θεολογική και κλασική μόρφωση. Έτρεφε μάλιστα ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό προς την ελληνική παιδεία.
Η οδυνηρή εμπειρία του πολέμου και της προσφυγιάς, που έζησε στα παιδικά του χρόνια, καθώς και το παράδειγμα του αδερφού του Λεάνδρου, ο οποίος εργάστηκε άοκνα για την ενότητα της Ισπανικής Εκκλησίας και τη μεταστροφή των Αρειανών Βησιγότθων στην Ορθοδοξία, υπήρξαν καθοριστικά στοιχεία που διαμόρφωσαν το χαρακτήρα του και τον ώθησαν στη συνέχιση του δημιουργικού έργου του αδελφού του.
Οι σχέσεις του με το βησιγοτθικό βασίλειο ήταν πολύ καλές. Αυτό βοήθησε στη σύγκληση της Δ’ Συνόδου του Τολέδου, το έτος 633, η οποία ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση της Ισπανικής Εκκλησίας και την ενοποίηση της λατρευτικής τάξης. Στην Σύνοδο προήδρευσε ο ίδιος ο προκαθήμενος του επισκοπικού θρόνου της Σεβίλλης Ισίδωρος. Εισηγήθηκε, μάλιστα, την επίσημη καθιέρωση του έθους της μίας κατάδυσης κατά την διάρκεια της τελετής του Ιερού Μυστηρίου του Βαπτίσματος. Η Σύνοδος, με τον έκτο κανόνα της, υιοθέτησε την πρακτική αυτή.
Το έθος επικράτησε στην Ισπανική Εκκλησία, για να αντιμετωπίσει η αρειανική κακοδοξία της ανομιότητας των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος. Οι Αρειανοί Βησιγότθοι ισχυροποίησαν τις αιρετικές τους δοξασίες, στηριζόμενοι στην ορθόδοξη πρακτική της κατάδυσης κατά το βάπτισμα. Οι Ορθόδοξοι της Ισπανίας πίστεψαν πως, με την υιοθέτηση της πρακτικής της μίας κατάδυσης κατά την τελετή του Μυστηρίου του Ιερού Βαπτίσματος, διασφάλιζαν την ομοουσιότητα της Αγίας Τριάδος και απέκρουαν τις θέσεις των αρειανόφρονων. Η εγκυρότητα της πρακτικής αυτής εξασφαλίστηκε από τον πάπα Γρηγόριο Μέγα, ο οποίος, σε επιστολή του προς τον Λέανδρο Σεβίλλης, την αποδέχτηκε, κατ’ οικονομίαν, για ποιμαντικούς λόγους.
Ο Ισίδωρος εργάστηκε για την εξύψωση των ηθών, την διάδοση της Χριστιανικής Πίστεως και την προώθηση της παιδείας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ
Το έργο Etymologiae, το οποίο συνέγραψε στα λατινικά ο Ισίδωρος της Σεβίλλης αποτελεί μια συστηματική έρευνα του Κόσμου της εποχής που γράφτηκε. Είναι ένας τεράστιος "θησαυρός γνώσεων" του λατινικού λεξιλογίου, με παράλληλη ‒αποδεκτή ή ευφάνταστη‒ ετυμολογία κάθε όρου. Ο Ισίδωρος το συνέγραψε κατά την περίοδο περίπου από το 615 ως τις αρχές της δεκαετίας του 630 και του έδωσε την μορφή εγκυκλοπαίδειας, με τα λήμματα να κατατάσσονται ανάλογα με το θέμα τους. [1] Ήταν ένα από τα έργα που άσκησαν τη μεγαλύτερη επιρροή στον ευρωπαϊκό πολιτισμό καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Ο τίτλος του προέρχεται από την ‒κοινή κατά την μεσαιωνική περίοδο‒ αντίληψη ότι οι λέξεις είναι αναπόσπαστα δεμένες με τα αντικείμενα που περιγράφουν. Συνεπώς, η πρακτική της ετυμολόγησης αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να ανακαλυφθεί «η πραγματική φύση των πραγμάτων», αλλά και για να οργανωθούν καλύτερα τα επεξηγηματικά σχόλια. [2]
ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Ο Ισίδωρος χρησιμοποίησε ως βασικές του πηγές την Αγία Γραφή, τα σχόλια του Σέρβιου στον Βιργίλιο (Servius Maurus Honoratus Grammaticus. Servii Grammatici qui feruntur in Vergilii carmina commentarii)[3], συλλογές επεξηγηματικών κειμένων, γραμματικές, βιβλία οδηγιών και τεχνικά εγχειρίδια. Από πλευράς συγγραφέων περιλαμβάνονται οι Αμβρόσιος, Αυγουστίνος, Βοήθιος, μια επιτομή του Κέλιου Αυρηλιανού, Κασσιόδωρος, Κικέρων, Διοσκορίδης, Δονάτος, Γαληνός (από λατινική μετάφραση), Γρηγόριος ο Μέγας, Ηγίσιππος, Ιερώνυμος, Λακτάτιος, Λουκανός, Μακρόβιος, Ορόσιος, Οβίδιος, Παλλάδιος, Πλίνιος ο Νεότερος, Ψευδο-Κλήμης, Σενέκας, Σουητώνιος, Τερτυλλιανός, Βιργίλιος, Βάρωνας, Φλάκκος, Βικτωρίνος αλλά και άλλοι συγγραφείς σε πρωτότυπο ή σε αναφορές. Συνολικά, ο Ισίδωρος μνημονεύει 154 συγγραφείς, Χριστιανούς και "ειδωλολάτρες". Φαίνεται ότι τους Χριστιανούς συγγραφείς τους ανέγνωσε από το πρωτότυπο, αλλά τους ειδωλολάτρες τους προσέγγισε μέσω των μεταφράσεών τους στα λατινικά.
Ωστόσο, πλήρης κατάλογος των πηγών και των συγγραφέων που χρησιμοποιήθηκαν από τον Ισίδωρο δεν έχει ακόμη καταρτιστεί, καθώς αναμένεται η ολοκλήρωση της νέας έκδοσης του έργου που ετοιμάζεται από τον οίκο Belles Lettres.[4]
ΤΟ ΕΡΓΟ
Η μορφή του έργου δείχνει τις προθέσεις του δημιουργού του. Είναι γραμμένο σε απλά και εύκολα λατινικά, και με σαφές χρηστικό ύφος.
Ο Ισίδωρος καθ' υπόδειξη του επισκόπου της Σαραγόσα Βραούλιου (Braulio Caesaraugustanus), ο οποίος τον εμψύχωσε για να ολοκληρώσει το έργο του, έκανε διορθώσεις σε αυτό και ο Ισίδωρος του το αφιέρωσε, διαίρεσε το έργο σε είκοσι "βιβλία’’:
Βιβλίο I: de grammatica (περί γραμματικής)
Βιβλίο II: de rhetorica et dialectica (περί ρητορικής και διαλεκτικής)
Βιβλίο III: de mathematica (περί μαθηματικών, γεωμετρίας, μουσικής και αστρονομίας
Βιβλίο IV: de medicina (περί ιατρικής)
Βιβλίο V: de legibus et temporibus (περί νόμων και χρονολόγησης)
Βιβλίο VI: de libris et officiis ecclesiasticis (περί εκκλησιαστικών βιβλίων και αξιωμάτων)
Βιβλίο VII: de deo, angelis et sanctis (περί Θεού, αγγέλων και αγίων)
Βιβλίο VIII: de ecclesia et sectis (περί Εκκλησίας και αιρέσεων)
Βιβλίο IX: de linguis, gentibus, regnis, militia, civibus, affinitatibus (περί γλωσσών, λαών, βασιλείων, στρατών, πόλεων και τίτλων)
Βιβλίο X: de vocabulis (Ετυμολογικό λεξικό)
Βιβλίο XI: de homines et portentis (περί ανθρωπίνου γένους και οιωνών)
Βιβλίο XII: de animalibus (περί ζώων)
Βιβλίο XIII: de mundo et partibus (περί του Φυσικού κόσμου)
Βιβλίο XIV: de terra et partibus (περί Γης και των τμημάτων της)
Βιβλίο XV: de aedificiis et agris (περί κτισμάτων και δημοσίων έργων)
Βιβλίο XVI: de lapidibus et metallis (περί ορυκτών και μετάλλων)
Βιβλίο XVII: de rebus rusticis (περί γεωργίας)
Βιβλίο XVIII: de bello et ludis (περί πολέμου και των αιτίων του)
Βιβλίο XIX: de navibus, aedificiis et vestibus (περί πλοίων, σπιτιών και ενδυμάτων)
Βιβλίο XX: de domo et instrumentis domesticis (περί τροφής και οικιακών εργαλείων)
ΚΕΙΜΕΝΟ
17.5 Schisma ab scissura animorum vocata. Eodem enim cultu, eodem ritu credit ut ceteri; solo congregationis delectatur discidio. Fit autem schisma cum dicunt homines, <<nos iusti sumus,>> <<nos sanctifamus inmundos,>> et cetera similia
21.3 Pharisaei {negant Christum venisse nec nulla in rebus praedictis communicant} {Pharisaei et Saducaei inter se contrarii sunt. Nam Pharisaei ex Hebraeo in Latinum interpretantur Divisi, eo quod traditionum et observationum, quas illi deuterhsei vocant, iustitiam praeferunt. Unde et divisi vocantur a populo, quasi per iustitiam.}
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
17.5 Το σχίσμα από την κατάτμηση του νου. Η ίδια λατρεία γίνεται, με τον ίδιο τον τρόπο που πιστεύουν και οι άλλοι. Η απλή διακοπή χαρά. Και σχίσμα συμβαίνει όταν οι άνθρωποι λένε, <<εμείς απλά>>, και τα παρόμοια.
21.3 Οι Φαρισαίοι { οι οποίοι αρνήθηκαν ότι ήλθε ο Χριστός, ούτε επικοινωνούν, ούτε έχουν καμία συμμετοχή σε όσα έχουν ειπωθεί}. {Οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι αντιφάσκουν μεταξύ τους. Για τους Φαρισαίους και να ερμηνεύσει όλα έξω από τα εβραϊκά στα λατινικά, οι παραδόσεις των παρατηρήσεων και του γεγονότος ότι, τα οποία καλούν σε αυτόν, δικαιοσύνη προτιμούν. Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι χωρίζονται, όπως στον τομέα της δικαιοσύνης.}
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
17.5 Σε αυτό το σημείο του έργου του, ο Ισίδωρος εξηγεί πως γίνεται ένα σχίσμα μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Όταν κάποιοι άνθρωποι ξεφεύγουν από την ορθή διδασκαλία της Εκκλησίας, εκθέτουν την δική τους άποψη, οδηγούμενοι σιγά-σιγά εκτός του σώματος της Εκκλησίας. Κάπως έτσι λοιπόν συμβαίνει ένα σχίσμα μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, σύμφωνα με τον προκαθήμενο του Επισκοπικού Θρόνου της Εκκλησίας της Σεβίλλης.
21.3 Στο εν λόγω χωρίο του έργου του, ο Προκαθήμενος του Επισκοπικού Θρόνου της Σεβίλλης, κάνει αναφορά στους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους. Συγκρούσεις μεταξύ των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων υπήρξαν στο πλαίσιο μιας πιο ευρείας και μακροχρόνιας κοινωνικής και θρησκευτικής αντιπαράθεσης και συγκρούσεων μεταξύ των Εβραίων, που επιδείνωνε η Ρωμαϊκή κατάκτηση. Μία άλλη διαμάχη ήταν πολιτιστική, μεταξύ αυτών που υποστήριζαν τον εξελληνισμό (Σαδδουκαίοι) και εκείνων που αντιστέκονταν σ’ αυτόν (Φαρισαίοι). Μια τρίτη διαμάχη ήταν δικαιοδοσίας-θρησκευτική μεταξύ αυτών που υποστήριζαν τη σημασία του Δεύτερου Ναού με τα τυπολογικά λατρευτικά στοιχεία του, και εκείνων που υποστήριζαν τη σημασία άλλων Μωσαϊκών Νόμων. Ένα τέταρτο σημείο σύγκρουσης, πιο συγκεκριμένο όσον αφορά τη θρησκεία, αφορούσε τις διαφορετικές ερμηνείες της Τορά και πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινή Εβραϊκή ζωή, με τους Σαδδουκαίους να αναγνωρίζουν μόνο τη γραπτή Τορά (με Ελληνική φιλοσοφία), και απορρίπτοντας δόγματα όπως η Προφορική Τορά, τα Βιβλία Προφήτες (Νεβιίμ) (π.χ. Κριτές, Α΄ Χρονικών), τα Βιβλία Γραφές (Κετουβίμ) (π.χ. Ψαλμοί, Παροιμίες), και την ανάσταση των νεκρών. Οι Φαρισαίοι ήταν μια ομάδα ειδικών που εκπροσωπούσε τον Νόμο. Πιστοί και προσηλωμένοι, τηρούσαν αυστηρά τις παραδόσεις και τους τύπους. Οι αντιλήψεις τους ήταν πιο κοντά σε αυτές της Παλαιάς Διαθήκης, θεωρούσαν ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους και ασκούσαν ισχυρή επιρροή στη κοινωνία του Ισραήλ. Οι Φαρισαίοι προτιμούν την δικαιοσύνη. Κάπως έτσι, όπως και στον τομέα της δικαιοσύνης, χωρίζεται η Εκκλησία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ιωαννίδης, Σωτ., Φώτιος, <<Ισίδωρος Σεβίλλης>>, Εκκλησιαστική Γραμματολογία της Δύσης, Collecta Academica VI, εκδ. Ostracon, Θεσσαλονίκη 2014, σελ.208-211
- Ιωαννίδης Σωτ. Φώτιος, Πατέρες και Εκκλησιαστικοί Συγγραφείς της Δύσης, εκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 269-273
- Α. Μαράς, <<Μαρτυρίες για τα έργα του αγίου Ισιδώρου Σεβίλλης>>, Κληρονομια 26 (1994), 273-287
S. A. Barney, W. J. Lewis, J. A. Beach, O. Berghof, The Etymologies of Isidore of Seville. With the collaboration of M. Hall. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. Pp. 475.
[1] Word Trade: Isidore of Seville
[2] Thomas F. Glick, Steven John Livesey, Faith Wallis, Medieval science, technology, and medicine: an encyclopedia, Routledge, 2005, σελ. 159 στο Google books
[3] David Scott Wilson-Okamura, Virgil in Late Antiquity, the Middle Ages, and the Renaissance: An Online Bibliography
[4] Stephen A. Barney, The Etymologies of Isidore of Seville, Cambridge University Press, 8 Ιουν 2006, σελ. 12 στο Google books
