ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ

 Υπό Αλεξάνδρου Ινεπολόγλου Φοιτητού Θεολογίας ΑΠΘ

 

 

Περιεχόμενα

Πρόλογος…………………………………………………….. σελίδα  3

Εισαγωγικά-Βιογραφικά Στοιχεία……………………….. σελίδα 7

Εποχή Συγγραφής του Έργου και Γ’ Οικ. Σύνοδος……..σελίδα 9

Βιβλικά Χωρία……………………………………………….. σελίδα 15

Σχολιασμός των Βιβλικών χωρίων...................................... σελίδα 16

Επίλογος……………………………………………………… σελίδα 29

Ενδεικτική Βιβλιογραφία………………………………….. σελίδα 29

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η Παρούσα μελέτη αφορά την εργασία που μου ανατέθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος Εισαγωγή στην Εκκλησιαστική Γραμματολογία και Ερμηνεία των Πατέρων, σχετικά με μία μεγάλη προσωπικότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, τον Κύριλλο Αλεξανδρείας, ο οποίος επί 32 συνεχή έτη ήταν στο πηδάλιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αιγύπτου, την οποία και διακόνησε με πολύ πίστη και αγώνα για την επικράτηση της Ορθοδόξου αλήθειας. Στο έργο του <<Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου>>, με το οποίο και θα ασχοληθούμε, παρατηρούμε τον Κύριλλο να χρησιμοποιεί διάφορα χωρία μέσα από την Αγία Γραφή, προκειμένου να τεκμηριώσει την μία και ορθόδοξη αλήθεια για την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου. Μέσα στο έργο αναφέρονται επίσης οι δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Άγιος Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αιγύπτου, προκειμένου να αποδείξει τις αιρετικές δοξασίες του τότε Πατριάρχου της Πρωτόθρονης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, του Νεστορίου, αλλά και ο κίνδυνος του να εκτοπιστεί από τον Πατριαρχικό Θρόνο της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, κατά την διάρκεια της Αγίας Τρίτης Οικουμενικής Συνόδου στην πόλη της Εφέσου, η οποία πραγματοποιήθηκε για την αντιμετώπιση των αιρετικών δοξασιών του Πατριάρχου Νεστορίου. Ο Κύριλλος όχι απλά δεν αποπέμφθηκε από τον θρόνο της Αλεξάνδρειας, αλλά επέστρεψε στην βάση του ως θριαμβευτής, σε αντίθεση με τον αιρετικό Νεστόριο, οποίος και εξέπεσε από τον θρόνο του στην Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Με τον Κύριλλο έχει συνδεθεί επίσης και η δολοφονία της Φιλοσόφου Υπατίας, για την οποία ο Κύριλλος έχει κατηγορηθεί και κατηγορείται ως σήμερα. Επίσης, ο Κύριλλος ήταν αντίθετος και στην αναγνώριση της Αγιοποίησης του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, από πλευράς της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας. Ο Κύριλλος τιμάται ως Άγιος όχι μόνο από την Ανατολική Εκκλησία, αλλά και από την Δυτική.

 

Ο ΆΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ:<<ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ>>  

 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας, είναι Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος διετέλεσε Πατριάρχης της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας, για 32 ολόκληρα έτη.  Ήταν Γόνος επιφανούς Αλεξανδρινής Οικογένειας[1] και ανιψιός του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοφίλου, τον οποίο και διαδέχθηκε μετά τον θάνατό του στον θρόνο της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας. Πολυσυζητημένο είναι το θέμα της εμπλοκής του ή όχι στη δολοφονία της νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας και στην υποκίνηση στάσεων και βίαιων εκδηλώσεων: κάποιοι μελετητές τον εμπλέκουν άμεσα στα γεγονότα αυτά ενώ άλλοι ελαχιστοποιούν το ρόλο και την ευθύνη του[2].

ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΡΙΛΛΟΥ

Μέχρι και την άνοδο του Κυρίλλου στον Πατριαρχικό Θρόνο της Εκκλησίας της Αιγύπτου, γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Μεγάλωσε και σπούδασε κοντά στον προκάτοχό του στον Πατριαρχικό Θρόνο της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, τον Θείο του Θεόφιλο. Επέλεξε από νωρίς την εκκλησιαστική σταδιοδρομία. Πιθανότατα μόνασε για ελάχιστο χρονικό διάστημα στα γνωστά μοναστικά κέντρα της Αιγύπτου. Το 403 συνόδευσε τον τότε Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόφιλο στην Βασίλιδα των Πόλεων, την Κωνσταντινούπολη, και έλαβε μέρος στην αντιπαράθεση που είχε ο Πατριάρχης Θεόφιλος με τον τότε προκαθήμενο της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Μάλιστα, το γεγονός της ανάμιξής του στην κόντρα αυτή μεταξύ των προκαθημένων των δύο Εκκλησιών, -της Κωνσταντινουπόλεως και της Αλεξάνδρειας-, προσδιόρισε και την μετέπειτα συμπεριφορά του έναντι της μετά θάνατον αναγνωρίσεως του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου από την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. [3]

Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΘΡΟΝΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Θεοφίλου το έτος 412 [4], ο ανιψιός του Κύριλλος τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας. Με σκληρότητα και ζήλο, καταπολέμησε τόσο τους Ωριγενιστές και τους Νοβατιανούς, όσο και τους εθνικούς και τους Ιουδαίους, οι οποίοι δέχθηκαν ανηλεείς διωγμούς στην Αλεξάνδρεια και την ευρύτερη περιοχή της Αιγύπτου. Επιθυμούσε να είναι ο θεολόγος Ιεράρχης και δεν δεχόταν την ανάμιξη των πολιτικών ηγετών στα θέματα της Πίστεως, παρά το γεγονός ότι επεδίωκε με διπλωματικό τρόπο να έχει και την αυτοκρατορική αυλή με το μέρος του.[5]

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΥΠΑΤΙΑΣ

Με την Πατριαρχία του Κυρίλλου στην Αλεξάνδρεια, συνδέεται και η δολοφονία της φιλοσόφου Υπατίας από μια ομάδα Χριστιανών, με επικεφαλής τον Πέτρο τον αναγνώστη [6],  επειδή θεωρήθηκε υπεύθυνη για τη μη συμφιλίωση του μαθητή της, Επάρχου Ορέστη, με τον Κύριλλο.[7] Αυτό είναι το πλαίσιο της δολοφονίας της Υπατίας όπως το περιγράφει ο εκκλησιαστικός ιστορικός Σωκράτης ο Σχολαστικός. Όμως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι την άποψη αυτή «ο Κύριλλος την υιοθετούσε[8].  Για το φόνο αυτό ο Κύριλλος κατηγορείται μέχρι σήμερα, ως υπεύθυνος γι’ αυτόν, μάλιστα κάποιοι φτάνουν να γράψουν ότι ο ίδιος ο Κύριλλος έβγαλε πύρινο λόγο σε μια εκκλησία παρακινώντας τους Αλεξανδρείς να δολοφονήσουν τη φιλόσοφο. Στην πραγματικότητα ο Κύριλλος τότε έλειπε από την πόλη και ζητήθηκε η δική του γρήγορη επιστροφή από τους Εθνικούς, για να επικρατήσει πάλι η ειρήνη[9].  Αλλά επίσης κανένα στοιχείο δεν προσφέρεται και από τη Σούδα για το «ότι ο Κύριλλος είχε οποιαδήποτε συμβολή στο έγκλημα.[10]

ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΙ ΝΕΣΤΟΡΙΟΣ

Ως Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ο Κύριλλος είχε να αντιμετωπίσει και την αίρεση την οποία κήρυττε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος, γνωστή και ως <<Νεστοριανισμός>>. Ο Θεός Λόγος, κατά τον Προκαθήμενο της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, Νεστόριο, απλώς πέρασε διά μέσου της Υπεραγίας Θεοτόκου για να κάνει τον άνθρωπο, ή όχημα, ή ναό, ή φορείο, ή ένδυμα.[11] Ο Ιησούς δεν ήταν Θεός, παρά μονάχα Θεοφόρος. Μάλιστα, αυτή η Χριστολογική αίρεση είχε σοβαρή επίπτωση στον τρόπο θεώρησης της Παναγίας, καθώς έλεγε ότι η Παναγία γέννησε έναν κοινό άνθρωπο, προορισμένο να γίνει όχημα της θεότητας. Στον άνθρωπο αυτόν, ήρθε και εγκαταστάθηκε ο Λόγος.

ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ-ΚΥΡΙΛΛΟΣ,ΝΕΣΤΟΡΙΟΣ ΚΑΙ Γ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ

Το έργο του Αγίου Κυρίλλου <<Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου>>, σχετίζεται απόλυτα με την αίρεση την οποία κήρυττε ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Νεστόριος, σχετικά  με το Μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου. Το έργο ‘’Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου’’ γράφτηκε στην εποχή την οποία ο Κύριλλος ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας και είχε περάσει την διαμάχη του με τον Προκαθήμενο της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο, σχετικά με το Χριστολογικό Ζήτημα, αλλά και η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, με την οποία ο Κύριλλος κινδύνευσε να εκτοπιστεί από τον Πατριαρχικό Θρόνο της Αλεξανδρείας.(5^ος μ.Χ. αιώνας). Αυτοκράτορας εκείνη την περίοδο ήταν ο Θεοδόσιος Β’, ο οποίος ήταν αυτός ο οποίος πρότεινε τον κληρικό Νεστόριο από την Αντιόχεια για την άνοδό του στον θρόνο της Μητρός Εκκλησίας.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΣΥΓΚΛΗΣΕΩΣ ΤΗΣ Γ’ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Πριν από την άνοδο του ο Νεστόριος στον  Θρόνο της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, ήταν Κληρικός στην Αντιόχεια, και μάλιστα με αξιόλογη θεολογική κατάρτιση[12]. Δάσκαλός του ήταν ο Θεόδωρος Μοψουεστίας. Μετά από πρόταση του Θεοδοσίου Β’, αυτοκράτορα της εποχής, ο Νεστόριος ανήλθε στον θρόνο της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης. Αν και ο Νεστόριος ως Πατριάρχης επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο για την προάσπιση της Ορθοδοξίας, κατέληξε τελικά ο ίδιος σε μια μη Ορθόδοξη διδασκαλία, σχετικά με το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως. Το πρόβλημα του Νεστορίου σχετίζεται με την έννοια της υπόστασης [13] και για τον λόγο αυτό και δυσκολεύεται να κατανοήσει τον τρόπο που οι δύο πλήρεις φύσεις του Χριστού ενώθηκαν.

Ο Πατριάρχης Κύριλλος ήταν αυτός ο οποίος υπήρξε ο ισχυρότατος αντίπαλος κατά του Νεστορίου, για την αντιμετώπιση της αιρετικής διδασκαλίας, την οποία κήρυττε ο τελευταίος από την Κωνσταντινούπολη. Αρχικά,  η σύγκρουση μεταξύ των δύο προκαθημένων, ξεκίνησε σε ήπιους τόνους. Στην συνέχεια όμως, και οι δύο απευθύνθηκαν στο πάπα Κελεστίνο, αλλά ο Κελεστίνος διαπίστωσε τελικά ιδίοις όμμασι της αιρετικές δοξασίες του Νεστορίου Κωνσταντινουπόλεως.

Η διάσπαση της Εκκλησίας ήταν πλέον ορατή, καθώς με την πλευρά του Κυρίλλου τάχθηκαν οι Εκκλησίες της Ρώμης, της Παλαιστίνης και της Μικράς Ασίας, ενώ με την πλευρά του Νεστορίου, τάχθηκαν η πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης[14], όπως και η Εκκλησία της Αντιοχείας, με τον προκαθήμενό της Ιωάννη.

ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Οι εργασίες της Συνόδου άρχισαν[15], υπό την προεδρία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, με την εξέταση της Β΄ επιστολής του Προεδρεύοντος, προς τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Νεστόριο. Βάση κρίσεως της Ορθοδοξίας της Β΄ προς Νεστόριο Επιστολής, τέθηκε το Σύμβολο της Νικαίας με πρόταση του Ιουβενάλιου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων.[16] Έτσι, αυθεντία και κριτήριο απόλυτο κάθε δογματικής διατυπώσεως και εκθέσεως αποτέλεσε το  Σύμβολο των 318 Πατέρων και γι’ αυτό αναγνώσθηκε πρώτο.

Η πρόταση του Ιουβεναλίου, που υιοθετήθηκε στην Σύνοδο, ήταν σαφέστατη. Όποια διδασκαλία θα συμφωνούσε με το Σύμβολο της Πίστεως, αυτή θα γινόντανε δεκτή. Όποια θα διαφωνούσε, θα απορριπτόταν και αυτή και ο φορέας της.

Η ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΚΥΡΙΛΛΟΥ

Ο Προεδρεύων της Συνόδου Κύριλλος Αλεξανδρείας ζήτησε να διαβαστεί η Β΄ Επιστολή του προς τον Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο. [17] Μετά την ανάγνωσή της προκάλεσε τους συνοδικούς να αποφανθούν, εάν τα γραφόμενα ήταν ορθά και σύμφωνα προς το Σύμβολο Νικαίας [18]. Αρχικά 154 παρόντες σύνεδροι ομόφωνα διαπίστωσαν και επαίνεσαν την συμφωνία του περιεχομένου της Επιστολής με το Σύμβολο. Έτσι το κείμενο του Κυρίλλου απέκτησε Κύρος Οικουμενικής Συνλόδου, χωρίς ωστόσο να αποτελέσει και την δογματική απόφαση της Συνόδου, να γίνει δηλαδή ο δογματικός της Όρος. Σήμαινε μόνο την επίσημη αναγνώριση της βασικής Χριστολογίας του Κυρίλλου ως Ορθόδοξης. Απόδειξη του Κύρους αυτού είναι είναι ότι στην Δ’ Οικουμενική Σύνοδο (451) η Επιστολή τέθηκε ως κριτήριο αυθεντικής πίστεως, όπως και το Σύμβολο της Νικαίας – Κωνσταντινουπόλεως.

Η ΑΦΙΞΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ 

Μόλις ο Ιωάννης Αντιοχείας έφθασε στην Έφεσο, συγκρότησε ‘’παρασύνοδο’’, μαζί με τους Ανατολικούς Επισκόπους, οι οποίοι υποστήριζαν τον Νεστόριο Κωνσταντινουπόλεως. Η ‘’παρασύνοδος’’ καθαίρεσε τα μέλη της Κανονικής Συνόδου και η Κανονική Σύνοδος τα μέλη της ‘’παρασυνόδου’’. Η όλη κατάσταση έφτασε και στα αυτιά του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β’, ο οποίος είπε ότι όλοι θεωρούνται καθηρημένοι. Και οι δύο πλευρές διαμαρτυρήθηκαν, και, τελικά, ο Αυτοκράτορας διέταξε μόνο την καθαίρεση του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νεστορίου, κήρυξε τον πατριαρχικό θρόνο της Μητρός Εκκλησίας σε χηρεία και διέταξε την διάλυση της Συνόδου.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, ερμήνευσε  το τι έγινε κατά την ένωση της θείας με την ανθρώπινη φύση, δεν απαντούσε όμως στο πως έγινε  η ένωση αυτή στο πρόσωπο του Χριστού.[19]  Σε ότι αφορούσε τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο, τον τιμώρησε με καθαίρεση και τον κήρυξε έκπτωτο από τον θρόνο της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, ενώ αναγνώρισε ως Ορθόδοξη την  Β’ Επιστολή του Κυρίλλου Αλεξανδρείας προς τον έκπτωτο πλέον Πατριάρχη της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο.

ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

α) Ερμηνευτικά:

1. Περί της εν πνεύματι και αληθεία προσκυνήσεως και λατρείας.
2. Γλαφυρά.
3. Υπόμνημα Εις Ησαΐαν.
4. Υπόμνημα Εις τους ελάσσονας προφήτας.
5. Αποσπάσματα από ερμηνευτικά σχόλια στους Ψαλμούς, Παροιμίες, Άσμα, Ιερεμία, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ και Βασιλειών.
6. Εις τον Ιωάννην.
7. Εις τον Λουκάν
8. Εις τον Ματθαίον.

Β) Δογματικά και Πολεμικά Έργα

1. Βίβλος των θησαυρών περί της Αγίας και ομοουσίου Τριάδος.
2. Περί της Αγίας και Ομοουσίου Τριάδος
3. Κατά των δυσφημιών πεντάβιβλος αντίρρησις.
4. Περί της ορθής πίστεως.
5. Δώδεκα αναθεματισμοί κατά του Νεστορίου.
6. Απολογητικός προν τον Βασιλέα.
7. Σχόλια περί της ενανθρωπήσεως του Μονογενούς..
8. Ότι Θεοτόκος η Αγία Παρθένος και ουχί Χριστοτόκος.
9. Κατά Διοδώρου και Θεοδώρου.
10. Ότι εις ο Χριστός.
11. Υπέρ της των Χριστιανών ευαγούς Θρησκείας.

Γ) Ομιλίες και Επιστολές

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ <<ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ>>

Το έργο του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας << Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου>> γράφτηκε προκειμένου να αποδείξει την πραγματικότητα της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου. Με πλήθος μαρτυριών μέσα από την Αγία Γραφή, ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας αποδεικνύει ότι ήταν πραγματική η ενανθρώπηση του Λόγου του Πατρός, και όχι κατά φαντασία η ενοίκηση αυτού σε άνθρωπο. Η Θεοτόκος πρέπει να ονομάζεται Θεοτόκος και όχι Χριστοτόκος. Η Αγία Παρθένος είναι εκείνη η οποία γέννησε τον Θεό Λόγο, και για τον Λόγο αυτό πρέπει να ονομάζεται Θεοτόκος. Αφετηριακά, ο συγγραφέας αναφέρει πως, το σωστό νόημα της Αγίας Γραφής, στολίζει τις ψυχές των Αγίων, εισάγοντάς τους στα πελάγη της αστείρευτης γνώσεως και σοφίας του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού. Ο Χριστός μέσω του Ευαγγελίου του καλεί όσους θέλουν να τον ακολουθήσουν και να σώσουν τις ψυχές του. Επίσης, ο Άγιος Κύριλλος τονίζει ότι οι άνθρωποι, δεν πρέπει να ερευνούν ή να συζητούν με απλό τρόπο για τον Χριστό Θεό, χωρίς πρώτα να γνωρίσουν το μυστήριο της θείας πίστεως. Ο Κύριλλος εδώ αναφέρει δύο ακόμη πράγματα. Το πρώτο είναι ότι κάποιοι νομίζουν ότι ξεγελούν τις ψυχές των ακροατών τους, λέγοντας ότι ο Λόγος του Θεού προσέλαβε άνθρωπο, και για τον λόγο αυτό γεννήθηκε από την Αγία Παρθένο, και ο ίδιος αυτός άνθρωπος θεωρήθηκε από τον Θεό Λόγο, χωρίς να καταλαβαίνουν το μυστήριο της πίστεως, και μετριάζοντας την χάρη της ένσαρκης οικονομίας του Μονογενούς Υιού του Θεού Πατρός. Το άλλο το οποίο αναφέρει, είναι ποια είναι η διδασκαλία που έχουμε διδαχθεί όλοι εμείς οι Χριστιανοί. Η διδασκαλία η οποία έχουμε διδαχθεί εμείς οι Χριστιανοί, είναι ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Ένας και ο Αυτός ο οποίος γεννήθηκε από την Υπεραγία Θεοτόκο και αειπαρθένο Μαρία, τέλειος Θεός και άνθρωπος, με ψυχή και λογικό. Σύμφωνα πάλι με τον συγγραφέα, όσοι λένε ότι κάποιον άνθρωπο από εμάς προσέλαβε ο Θεός Λόγος, και ότι ο ίδιος ο Υιός, ο ενυπόστατος και πραγματικός και ζωντανός, δεν έγινε άνθρωπος και δεν ήρθε στα δικά μας για εμάς, αυτούς τους εξορίζει η Αγία Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία έγινε στην πόλη της Εφέσου. Το τελευταίο μέρος του έργου αφορά μια συζήτηση, η οποία πιθανόν γίνεται μεταξύ του συγγραφέα μας και κάποιου άλλου, του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται πουθενά μέσα στο έργο.  Το θέμα το οποίο συζητείται, αφορά διάφορα απορίες του αγνώστου προσώπου τις οποίες απευθύνει στον Άγιο Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας, οι οποίες έχουν να κάνουν με το πώς έμεινε έγκυος η Υπεραγία Θεοτόκος ενώ είναι Παρθένος, πως ο Κύριος υπέμεινε την σταύρωση και τον θάνατο και πως αναστήθηκε. Το έργο του Κυρίλλου Αλεξανδρείας << Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου>>, κλείνει με τον Άγιο να τονίζει ότι του Θεού ήταν το πάθος, του Θεού η Ανάσταση, του Θεού και η Ανάληψη. Όλα έγιναν σ’ αυτόν πραγματικά, και όχι φαινομενικά, όπως κάποιοι αυθαίρετα πιστεύουν.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΕΡΓΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΛΟΓΟΥ

Ενδεικτικά, αναφέρονται κάποια έργα, τα οποία και έχουν κοινή θεματολογία με το έργο <<Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου>>. Τα έργα αυτά τα έχει γράψει και πάλι ο Άγιος Κύριλλος Επίσκοπος Αλεξανδρείας και τα έργα αυτά είναι τα εξής:

1. Περί της του Κυρίου Ενανθρωπήσεως κατά Κεφάλαια
2. Περί της Ενανθρωπήσεως του Μονογενούς κατά Κεφάλαια
3. Πεντάβιβλος αντίρρησις κατά των Νεστορίου δυσφημιών
4. Διάλεξις προς Νεστόριον, Ότι Θεοτόκος η αγία Παρθένος και ου Χριστοτόκος 
5. Λόγος κατά των μη βουλομένων ομολογείν Θεοτόκον την αγίαν Παρθένον

ΒΙΒΛΙΚΑ ΧΩΡΙΑ

Τα χωρία της Αγίας Γραφής που χρησιμοποιεί ο Άγιος Κύριλλος Επίσκοπος Αλεξανδρείας μέσα στο έργο του, είναι τα εξής:

• << Θησαυρούς τοίνυν αποκρύφους, αοράτους ανοίξω σοι>> , κατά το γεγραμμένον. [20]
• << Εάν τις διψά, ερχέσθω προς με και πινέτω>>. [21]
• << Τον αυτόν γαρ ίσμεν επί το προσκέφαλον καθεύδοντα καθήμενον, τον αυτόν τη θαλάσση επιτιμώντα εν εξουσία, και τοις ανέμοις>> [22]
• << Τον αυτόν και επί της οδοιπορίας περπατούντα>> [23]
• << Ως επί στερεάς γης, ιδία εξουσία>> [24]
• << Αλλ’ ίνα τον αυτόν Θεόν Λόγον κεκενώσθαι υποδείξωσιν ημίν αι θείαι Γραφαί, ου δοκήσει, αλλά ενεργεία>>. [25]
• << Ο αχώριστος του Θεού και Πατρός επί γης ώφθη, κατά το γεγραμμένον, και εν τοις ανθρώποις συνανεστράφη.>> [26]
• << Ο αψηλάφητος λόγχη υπό των παρανόμων κατενύττετο>>. [27]
• << Τους δε λεγόντας άνθρωπον τίνα των καθ’ ημάς ανειληφέναι τον Θεόν Λόγον, και μη μάλλον αυτόν τον Υιόν το ενυπόστατον το ενεργή και ζώντα>> [28]
• << Μακάριος ει>>, φήσιν ο Κύριος τω Πέτρω, <<Σίμων Βαρ Ιωνά, ότι σαρξ και αίμα ουκ απεκάλυψέ σοι, αλλ’ ο Πατήρ μου ο εν τοις ουρανοίς>>. [29]
• << Εξουσίαν έχω την ψυχήν μου θείναι, και εξουσίαν έχω πάλιν λαβείν αυτήν>>. [30]
• << Ου δώσεις τον όσιον σου ιδείν διαφθοράν>>. [31]
• << Ανεβίω δε τριήμερος, λαφυραγωγήσας τον άδην, και επέφανεν ημίν μετά της ιδίας σαρκός ο του Θεού Υιός, ίνα και ημάς απαλλάξη θανάτου και φθοράς>>. [32]
• << Θεού τοινύν το πάθος, Θεού και η ανάστασις, Θεού και η ανάληψις, Θεού και η κατά πάντα προς ημάς ομοίωσις, χωρίς αμαρτίας>>. [33]

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ

Μέσα στο έργο του, ο Άγιος Προκαθήμενος της Εκκλησίας της

Αλεξάνδρειας, κάνει χρήση συνολικά δεκατεσσάρων βιβλικών

χωρίων, προκειμένου να υποστηρίξει με παραδείγματα μέσα από

την Αγία Γραφή το γεγονός ότι ήταν πραγματική η ενανθρώπηση

του Λόγου του Πατρός, και όχι κατά φαντασία η ενοίκηση αυτού σε

άνθρωπο. Τα χωρία αυτά προέρχονται από από τα Ευαγγέλια του

Ιωάννη, του Ματθαίου και του Μάρκου, από τις Επιστολές, από

τους Ψαλμούς, καθώς επίσης και από τις Πράξεις των Αποστόλων.

Παρακάτω, θα δούμε πως ακριβώς χρησιμοποιούνται αυτά τα

χωρία της Βίβλου.

1. ’’Θησαυρούς τοινύν αποκρύφους αοράτους ανοίξω σοι’’, κατά το γεγραμμένον

Το πρώτο Βιβλικό χωρίο με το οποίο ο Άγιος Κύριλλος της Αλεξάνδρειας τεκμηριώνει τα επιχειρήματά του για την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου είναι το παραπάνω. Ο Βασιλιάς Κύρος λειτούργησε ως όργανο του Θεού, προκειμένου να προσκαλέσει κοντά του όλα τα έθνη των ανθρώπων, ώστε με την πλήρη αγάπη και την ευσπλαχνία την οποία τον διακατέχει για όλα τα ανθρώπινα πλάσματα, να συγχωρέσει τις αμαρτίες τους και να τους προσφέρει την αληθινή ζωή, την Ουράνια Βασιλεία.

Μέσα στην Αγία Γραφή, ο Κύρος θεωρείται ένα από τα βασικότερα πρόσωπά της. Θεωρείται πως είναι ο μεγάλος φιλάνθρωπος βασιλιάς των Περσών, ο οποίος, αν και ειδωλολάτρης, επέτρεψε στους Ιουδαίους να επιστρέψουν στην Αγία πόλη των Ιεροσολύμων, και να λατρέψουν ελεύθερα τον Θεό τους. Εξέδωσε τα διατάγματα της αποκατάστασης, και για τον λόγο αυτόν και πήρε από την Αγία Γραφή τον τίτλο του χρισμένου[34].

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο Κύρος ήταν ειδωλολάτρης. Παρ΄ όλα αυτά όμως, χρησιμοποιήθηκε από τον Θεό για την εκπόνηση των σχεδίων Του. Κατά το πρώτο έτος της Βασιλείας του Κύρου, κατόπιν θείας πρόνοιας, διέταξε την ανοικοδόμηση του Ναού του Θεού από στην Ιερουσαλήμ το 538 π.Χ. [35] Την ανοικοδόμηση του Ναού του Θεού στην Ιερουσαλήμ είχε προφητεύσει και ο προφήτης Ησαΐας[36]  και επίσης είχε προφητεύσει ότι θα εκπληρώνονταν τα σχέδια του Θεού για τον λαό του Ισραήλ[37]. Ο Ησαΐας αναφέρει τον Βασιλέα Κύρο ως ΄΄βοσκό Κυρίου’’.[38]

Με την χρήση λοιπόν του ανωτέρω βιβλικού χωρίου, ο πιστός λαός του Θεού πληροφορείται για τους λεγόμενους <<θησαυρούς>> που θα έχει κοντά στον Θεό. Σε όσους λοιπόν τον ακολουθούν, ο Θεός τους δίνει τα άφθονα χαρίσματά του.

5. <<Εάν τις διψά ερχέσθω προς με και πινέτω>>

Το νόημα αυτής της βιβλικής φράσεως, η οποία είναι προερχόμενη από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, είναι ότι ο Θεός Λόγος καλεί όσους επιθυμούν να τον ακολουθήσουν, προκειμένου να κληρονομήσουν την ουράνια Βασιλεία του Θεού. Το συγκεκριμένο Ευαγγέλιο διαβάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας την ημέρα της Πεντηκοστής του εκάστοτε σωτηρίου έτους.

Αυτό το Ευαγγελικό χωρίο μας θυμίζει την εορτή της σκηνοπηγίας. Με την εορτή αυτή οι Ιουδαίοι δόξαζαν τον Θεό για την θαυματουργική ανάβλυση νερού από την πέτρα με την ράβδο του Μωυσή. Το θαύμα της ανάβλυσης του νερού από την πέτρα στην έρημο για να ξεδιψάσει ο λαός, ήταν ξεκάθαρα ενέργεια του Άσαρκου Λόγου. Όπως το σώμα αισθάνεται την δίψα και ζητά το νερό προκειμένου να ξεδιψάσει, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου νιώθει την πνευματική δίψα. Λέει χαρακτηριστικά ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός: ‘’Όποιος διψά, ας έλθει κοντά μου να πιει΄΄. Το νερό συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα, το οποίο θα λάμβαναν όχι μόνο οι Απόστολοι, αλλά και όσοι άλλοι έρχονταν κοντά στον Χριστό.

Το νερό είναι ένα σύμβολο το οποίο χρησιμοποιεί η Βίβλος. Συμβολίζει την ζωογόνο δύναμη, με την οποία ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο. [39] Ακόμη, ο συμβολισμός του νερού βρίσκει την απόλυτη έκφρασή του στο ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος. Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, τελούσε το ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος στους πιστούς στον Ιορδάνη τον Ποταμό, οδηγώντας τους νεοφώτιστους με τον τρόπο αυτόν στην μετάνοια.[40] Με το άγιο Βάπτισμα λοιπόν δεν πραγματοποιείται μόνο ο καθαρισμός του σώματος, αλλά κυρίως της ψυχής.

5. << Τον αυτόν γαρ ίσμεν επί το προσκέφαλον καθεύδοντα καθήμενον, τον αυτόν τη θαλάσση επιτιμώντα εν εξουσία, και τοις ανέμοις>>

Το παραπάνω Ευαγγελικό χωρίο μας παραπέμπει στην κατάπαυση της τρικυμίας από τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό. Μετά το θαύμα του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων στην έρημο, ο Κύριος ζήτησε από τους μαθητές του να περάσουν στο απέναντι μέρος της λίμνης, ενώ ο ίδιος θα ανέβαινε στο βουνό προκειμένου να προσευχηθεί μόνος του. Μόλις λοιπόν νύχτωσε, το πλοίο που μετέφερε τους μαθητές είχε προχωρήσει αρκετά μέσα στην λίμνη και είχε ξεσπάσει φουρτούνα. Οι μαθητές τρομοκρατήθηκαν και ρώτησαν τον Ιησού: <<Διδάσκαλε, δεν σε νοίαζει που χανόμεθα;>>[41]

Ο Κύριος στο σημείο αυτό παρουσιάστηκε στους μαθητές του ως φάντασμα, περπατώντας πάνω στα κύματα. Οι μαθητές φοβήθηκαν, όμως, ο Κύριος είπε απευθυνόμενος προς την θάλασσα: <<σιώπα, πεφίμωσο.>>[42] Έτσι, με τον τρόπο αυτόν, ο άνεμος κόπασε. Αφού λοιπόν κόπασε ο άνεμος και η ηρέμησε και θάλασσα, ο Κύριος εξέφρασε την απορία με τους μαθητές του που τον φοβήθηκαν. Απόρησε επίσης και για την ολιγοπιστία τους.[43]

Εδώ αποδεικνύεται η ολιγοπιστία, ή ακόμη και η καθόλου πίστη που δεν έχουν οι άνθρωποι προς τον Θεό. Ο Κύριος δεν μας αποκαλύπτεται από την αρχή στα προβλήματά μας, αλλά έρχεται στην ύστατη στιγμή της αγωνίας μας, όταν δηλαδή φθάσουμε στο <<αμήν>> της υπομονής μας. Όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία στέλνει ο Θεός χαρακτηρίζονται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας ως <<δοκιμασίες>>. Οι δοκιμασίες αυτές, τις οποίες τις στέλνει ο Θεός για να δοκιμάσει την ανθρώπινη πίστη ως προς το πρόσωπό του, να δει αν πραγματικά οι άνθρωποι πιστεύουν σε αυτόν.

Εδώ είναι πολύ χαρακτηριστικά  το παράδειγμα του Πέτρου. Ο Πέτρος, φοβήθηκε, επειδή στην πραγματικότητα ήταν ολιγόπιστος. Ο Κύριος στην πραγματικότητα δεν επιτίμησε τον άνεμο, αλλά τον Πέτρο, ο οποίος στην πραγματικότητα είχε μέσα του την ολιγοπιστία. Για να δείξει ο Κύριος στον Πέτρο το λάθος του, αυτό της ολιγοπιστίας, τον ενισχύει να περπατήσει πάνω στα κύματα, αλλά, όμως, δεν τον ενισχύει να μείνει ασάλευτος και στην βία του ανέμου.

Το ίδιο που συμβαίνει στον Πέτρο, συμβαίνει και σε εμάς τους ανθρώπους. Ενώ με την χάρη του Θεού αντιμετωπίζουμε όλα τα μεγάλα μας προβλήματα, στα μικρότερα χάνουμε την πίστη μας.

4. << Τον αυτόν και επί της οδοιπορίας περπατούντα>>

Το παραπάνω βιβλικό χωρίο είναι προερχόμενο από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, και συγκεκριμένα από εκεί που ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρεται στην συνάντηση του Χριστού με την Σαμαρείτισσα. Ο Χριστός λοιπόν, έφθασε στην πόλη της Σαμάρειας. Εκεί υπήρχε το πηγάδι του Ιακώβ. Καθώς λοιπόν ο Ιησούς ήταν κουρασμένος, έκατσε να ξαποστάσει. Η ώρα ήταν δώδεκα το μεσημέρι.

Εκείνη την ώρα ήρθε μια Σαμαρείτισσα, από την οποία ο Κύριός μας της ζήτησε να του δώσει νερό. Στην αρχή, η Σαμαρείτισσα ήταν επιφυλακτική. Ο Κύριος αποκάλυψε στην Σαμαρείτισσα γυναίκα πως έχει το ζωντανό νερό το οποίο, αν ο άνθρωπος το πιει, θα λάβει μέσα του το πνεύμα το Άγιον.

Ετούτη η συγκεκριμένη συμπεριφορά του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, έχει μια ιδιαίτερη σημασία και εκφράζει έναν σοβαρότατο λόγο. Η ζήτηση του νερού από τον Χριστό δεν σημαίνει πως έχει ανάγκη αυτού του υλικού αγαθού, αλλά, γίνεται να δώσει την ευκαιρία τόσο στην Σαμαρείτισσα, αλλά και σε όλους τους ανθρώπους, να του προσφέρουν από αυτά τα υλικά αγαθά που έχουν ανάγκη όλοι οι άνθρωποι για την καθημερινότητά τους.

Η Σαμαρείτισσα γυναίκα απορεί πως ένας Ιουδαίος, όπως ήταν στην καταγωγή ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, τολμάει να της ζητήσει νερό. Ακόμη, η Σαμαρείτισσα απορεί, όταν ο Κύριός μας της αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα, δηλαδή ότι είναι ο Άσαρκος Λόγος, ο Υιός του Θεού, ο οποίος ήλθε δια να σώσει τον κόσμο, για ποιον λόγο της αποκαλύπτει την υψηλότερη και βαθύτερη αλήθεια του Θείου Κηρύγματος.

Ο Κύριος είναι πανταχού παρών. Όπως παρουσιάστηκε στην Σαμαρείτισσα, μπορεί να παρουσιαστεί σε έναν απλό άνθρωπο, όπως είμαστε εμείς. Ο Λόγος του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, μετακίνησε την Σαμαρείτισσα σε άλλο επίπεδο. Φανέρωσε ενώπιόν της μια νέα δυνατότητα, που δεν προσδιορίζεται από την λογική αναγκαιότητα. Της άνοιξε την προοπτική κατακόρυφης θέασης και αναφοράς. Τότε η Σαμαρείτισσα γυναίκα άφησε το βιοτικό πρόβλημα του νερού και ζήτησε να λυθεί ένα άλλο πρόβλημα, αυτό της δικής της πνευματικής δίψας.

Όποιος διατηρεί μέσα του το <<ύδωρ ζων>>, το οποίο έλαβε μέσα του κατά το Ιερό Μυστήριον του Βαπτίσματος, μπορεί να ζει την καθημερινότητά δημιουργικά με όλες τις θετικές και αρνητικές εκπλήξεις της, ξεδυψώντας με το <<ύδωρ ζων>>

5.<<Ως επί στερεάς γης, ιδία εξουσία>>

Το παραπάνω βιβλικό χωρίο είναι προερχόμενο από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και μας παραπέμπει και πάλι στην κατάπαυση της τρικυμίας, όπως άλλωστε είδαμε και σε παραπάνω χωρίο. Εδώ αναφέρεται συγκεκριμένα στην στιγμή που είχε ξεσπάσει φουρτούνα και ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός περπάτησε επάνω στα νερά της θυμωμένης θάλασσας, σαν να είναι φάντασμα και, βλέποντάς τον οι μαθητές του, τρόμαξαν.

Το πλοίο που ήταν οι μαθητές μέσα, το ταλαιπωρούσε τρικυμία, καθώς είχε ξεσπάσει αέρας. Κατά τα χαράματα, και συγκεκριμένα κατά το τέταρτο τρίωρο της νύχτας, δηλαδή στο διάστημα κατά το οποίο αναλάμβανε υπηρεσία η τέταρτη βάρδια των φρουρών, ο Ιησούς παρουσιάστηκε στους μαθητές του να περπατά πάνω στα κύματα, σαν να είναι φάντασμα.

Μόλις τον είδαν οι μαθητές του, δεν κατάλαβαν ότι πρόκειται για τον δάσκαλό τους, τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό, αλλά νόμιζαν ότι έβλεπαν μπροστά τους φάντασμα και τρομοκρατήθηκαν. Μόλις ο Ιησούς κατάλαβε ότι οι μαθητές του ήταν τρομοκρατημένοι, τους είπε χαρακτηριστικά: <<Θαρσείτε, εγώ ειμί. Μην φοβείσθε>>[44].

Τότε ο Πέτρος, ο οποίος δεν πίστεψε ότι ήταν ο Κύριος, του είπε: <<Κύριε, ει σι ει, κέλευσόν με προς σε ελθείν επί τα ύδατα>>.[45] Ο Κύριος λοιπόν, τον κάλεσε δια να έλθει κοντά του, περπατώντας επάνω στα κύματα.

Σε αυτή λοιπόν την πρόσκληση του Ιησού, ο Πέτρος κατέβηκε από το πλοίο και ξεκίνησε να περπατάει επάνω στα κύματα. Ο Πέτρος όμως, φοβήθηκε, και, απευθυνόμενος ξανά στον Κύριο, του είπε: <<Κύριε, σώσον με>>

Ο Κύριος τον έσωσε, τον επέπληξε όμως για την απιστία – ολιγοπιστία του ως προς το πρόσωπό του, με τα εξής λόγια: <<ολιγόπιστε! Εις τι εδίστασας>>; Κάπως έτσι παρουσιάζεται σε μικρογραφία και ο άνθρωπος. Ελάχιστοι είναι εκείνοι, οι οποίοι έχουν μεγάλη και αληθινή πίστη μέσα τους. Όπως ο Πέτρος, έτσι κι εμείς, λέμε ότι πιστεύουμε, αλλά, όταν έλθουν τα δύσκολα, όπως είναι χαρακτηριστική και η περίπτωση του Πέτρου, πελαγώνουμε. Με τις δοκιμασίες τις οποίες μας στέλνει ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, θέλει να δοκιμάσει την πίστη που έχουμε ή που υποτίθεται ότι έχουμε μέσα μας οι άνθρωποι. Ο Θεός, είναι πάντοτε δίπλα στους ανθρώπους. Απλά, την Βοήθειά του και την λύση στα προβλήματά μας, μας την δίνει αφού μας περάσει από κάποιες δοκιμασίες και δοκιμάσει την πίστη μας. Για πολλά θαύματα ακούμε κάθε μέρα, θαύματα τα οποία απορούμε πως έγιναν, ενώ ένας άνθρωπος είναι αδύνατον να τα κάνει. Χαρακτηριστικό είναι στην περίπτωσή μας το παράδειγμα που δίνει στο έργο του ο Άγιος Πατριάρχης της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας για να αποδείξει την πραγματικότητα της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου, είναι το παράδειγμα με τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό να περπατάει πάνω στα κύματα της φουρτιουνιασμένης θάλασσας, και να διατάζει την θάλασσα να κοπάσει, και η θάλασσα και ο άνεμος να τον υπακούν και να ηρεμούν. Ποιος θα μπορούσε να κάνει όλα αυτά, εκτός από τον Θεό Λόγο, ο οποίος ενανθρωπίστηκε, προκειμένου να προσφέρει την ουράνια Βασιλεία στον άνθρωπο;

6. << Αλλ’ ίνα τον αυτόν Θεόν Λόγον κεκενώσθαι υποδείξωσιν ημίν αι θείαι Γραφαί, ου δοκήσει, αλλά ενεργεία>>

Βιβλικό χωρίο προερχόμενο από την προς Φιλιππησίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Εδώ μας περιγράφεται από τον Άγιο Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Αιγύπτου, τον Κύριλλο, ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός Λόγος παρουσιάστηκε σε εμάς τους ανθρώπους.

Ο Θεός Λόγος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στην προς Φιλιππησίους Επιστολή του[46] , εμίκρυνε μόνος του την άπειρον δόξαν της θεότητος προσκαίρως και έλαβε την μορφή του δούλους, γενόμενος όμοιος με τους ανθρώπους>>.

Ο Χριστός υπήρχε εν μορφή Θεού, είχε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της θεότητας, αλλά ο ίδιος δεν χρησιμοποίησε την θεϊκή του ιδιότητα ως προνόμιο που πρέπει να απολαμβάνει αδιάκοπα. Γι’ αυτόν τον λόγο και ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός εκκένωσε τον εαυτό του από όλα τα θεϊκά γνωρίσματα και έλαβε την μορφή του δούλου.

Κλείνοντας λοιπόν τον σχολιασμό αυτού του βιβλικού χωρίου, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι αυτή η κενωτική κίνηση, ορίζει για όλους μας τον τρόπο της αγάπης. Η αγάπη είναι κενωτική και η κένωση του Χριστού είναι τύπος και υπογραμμός.

7. << Ο αχώριστος του Θεού και Πατρός επί γης ώφθη, κατά το γεγραμμένον, και εν τοις ανθρώποις συνανεστράφη.>>

Ο Θεός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, προκειμένου να θεραπεύσει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Ενσαρκώθηκε εκ των αγνών αιμάτων της Υπεραγίας Θεοτόκου και εκ Πνεύματος Αγίου και έγινε άνθρωπος, για να θεώσει τον άνθρωπος. Αληθινός Θεός και τέλειος άνθρωπος, ο Θεάνθρωπος Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, γεφυρώνει τις σχέσεις ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, γιατί είναι ταυτόχρονα και Θεός και άνθρωπος. Η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού είναι η υπέρτατη πράξη της αγάπης που έχει ο Θεός προς το πιο σημαντικό πλάσμα που δημιούργησε, προς τον άνθρωπο. Ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός λοιπό, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, για να σώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία και να τον φέρει κοντά του, στην Βασιλεία των Ουρανών.

Εδώ λοιπόν, ο συγγραφέας μας, ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, χρησιμοποιεί αυτό το βιβλικό χωρίο από τις προφητείες του Βαρούχ, προκειμένου να δείξει ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι αχώριστος από τον Θεό Πατέρα μας. Είναι δηλαδή, με απλά λόγια, ο δεσμός ο οποίος ενώνει εμάς τους ανθρώπους, με τον Θεό Πατέρα μας. Η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού, άνοιξε τον δρόμο και για την ανθρώπινη θέωση.

8. << Ο αψηλάφητος λόγχη υπό των παρανόμων κατενύττετο>>.

Βιβλικό χωρίο προερχόμενο από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Το παρών βιβλικό χωρίο μας παραπέμπει στην στιγμή που ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός βρίσκεται πάνω στον Σταυρό και ένας στρατιώτης, προκειμένου να διαπιστώσει ότι όντως ο Κύριος ήταν νεκρός, του τρύπησε την πλευρά με μία λόγχη. Και ενώ λοιπόν ο Ιησούς ήταν όντως νεκρός, μόλις ο στρατιώτης τον τρύπησε στα πλευρά, έτρεξε αμέσως αίμα και νερό καθαρό, πράγμα το οποίο είναι εντελώς παράδοξο και πρωτοφανές για έναν νεκρό άνθρωπο.

Αυτό το μέγα και συμβολικό γεγονός, το είδε με τα μάτια του ο ίδιος ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και το διαβεβαίωσε κατά τον πλέον επίσημο και η μαρτυρία του αυτή είναι απολύτως αληθινή.[47] Εδώ ο Άγιος Κύριλλος χρησιμοποιεί αυτό το παράδειγμα, προκειμένου να δείξει ότι όντως η Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου ήταν πραγματική. Σε ποιον άλλωστε, εκτός από τον Θεό Λόγο, να τρέχει αίμα και καθαρό νερό από το σημείο τον οποίο τον τρύπησε ο στρατιώτης, ενώ ήταν νεκρός;

9. << Τους δε λεγόντας άνθρωπον τίνα των καθ’ ημάς ανειληφέναι τον Θεόν Λόγον, και μη μάλλον αυτόν τον Υιόν το ενυπόστατον το ενεργή και ζώντα>>

 

Βιβλικό χωρίο προερχόμενο από την προς Εβραίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου.  Στην προς Εβραίους Επιστολή του, ο Απόστολος Παύλος, τονίζει την ανωτερότητα του Υιού του Θεού απέναντι στους αγγέλους και στον Μωυσή.  Παράλληλα, τονίζεται και το γεγονός ότι ο Ιησούς είναι ανώτερος από τον Ιουδαίο Αρχιερέα. Η Σταυρική Θυσία του Χριστού είναι ανώτερη των Ιουδαϊκών θυσιών, οι οποίες συνεχώς επαναλαμβάνονται στον Ναό. [48]

Εδώ λοιπόν, ο Άγιος Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, χρησιμοποιεί το εν λόγω βιβλικό χωρίο, προκειμένου να αποδείξει πως ο Υιός και Λόγος δεν είναι ούτε νεκρός, αλλά ούτε και σε αδράνεια. Αντιθέτως, είναι ζωντανός και ενεργητικός, και διεισδύει μέχρι τον χωρισμό της ψυχής και του πνεύματος και κρίνει τις σκέψεις και τους στοχασμούς της καρδιάς.

10. << Μακάριος ει>>, φήσιν ο Κύριος τω Πέτρω, <<Σίμων Βαρ Ιωνά, ότι σαρξ και αίμα ουκ απεκάλυψέ σοι, αλλ’ ο Πατήρ μου ο εν τοις ουρανοίς>>

Βιβλικό χωρίο προερχόμενο από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Το χωρίο αυτό μας περιγράφει την διακήρυξη του Πέτρου για τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστόν. Όταν λοιπόν ο Κύριος έφθασε στα μέρη της Καισάρειας του Φιλίππου, ρώτησε του να του πουν για ποιον νομίζουν ότι τον έχει περάσει ο κόσμος. Αφού λοιπόν άκουσε ο Κύριος από τους μαθητές του όλα τα ονόματα που του έχουν δώσει οι άνθρωποι (π.χ. κάποιοι νόμιζαν πως είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής), ρώτησε και τους μαθητές του: <<Εσείς, ποιος νομίζετε πως είμαι;>>[49].

Τότε ο Σίμωνας Πέτρος, απάντησε στον Κύριο Ημών Ιησούν Χριστόν: <<Συ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος>>[50]. Ο Κύριος λοιπόν, απάντησε στον Πέτρο: << Μακάριος ει, Σίμων Βαριωνα, ότι σαρξ και αίμα μου ουκ απεκάλυψέ σοι, αλλά ο πατήρ μου, ο εν τοις ουρανοίς>>.

Ο Κύριος εξηγεί στον Πέτρο ότι την αληθινή του ταυτότητα δεν του την απέδειξε κανένας άνθρωπος, αλλά ο Πατέρας του, και Πατέρας όλων μας. Με αυτό λοιπόν το παράδειγμα, ο συγγραφέας μας, Προκαθήμενος της Εκκλησία της Αλεξάνδρειας Κύριλλος, μας εξηγεί ότι όλα προέρχονται και φανερώνονται από τον Θεό Πατέρα.

11. << Εξουσίαν έχω την ψυχήν μου θείναι, και εξουσίαν έχω πάλιν λαβείν αυτήν>>.

Με την χρήση αυτής της βιβλικής φράσης από την Καινή Διαθήκη και συγκεκριμένα από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, ο Άγιος Κύριλλος θέλει να εξηγήσει πως, του Θεού είναι η ζωή, του Θεού είναι και ο Θάνατος. Ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, διακήρυξε με την διδασκαλία του ότι κανένας δεν είχε την εξουσία να του αφαιρέσει την ζωή, αλλά ως Θεός ο ίδιος, προσέφερε την ζωή του ως θυσία, προκειμένου να σωθεί και να λυτρωθεί από την αμαρτία, το πιο αγαπημένο του από τα πλάσματα τα οποία δημιούργησε επάνω στην γη, αυτό του ανθρώπου. Για χάρη λοιπόν του ανθρώπου, ο Κύριος και Θεός μας θυσίασε την δική του ζωή, η οποία ζωή δεν ήταν ζωή άλλου ή ξένη από τον Θεό Λόγο, επειδή η ένωση ήταν απερίγραπτη. Γνώρισμα λοιπόν της ζωής του Κυρίου μας, ήταν η αγωνία, το να υπομένει λύπη, το να φεύγει από το σώμα, όπως γνώρισμα της σάρκας είναι το να κοπιάζει, το να σταυρώνεται, το να ανασταίνεται, το να παίρνει θέση αιωρούμενη. Όμως, όλα λέγονται και είναι του Θεού, γιατί του Θεού είναι και η ψυχή, του Θεού είναι και το σώμα.

Ο Θεός και Πατέρας όλων μας, παρά την προδοσία των πρωτοπλάστων και την πτώση τους από τον Κήπο της Εδέμ, αγάπησε τόσο πολύ το ανθρώπινο είδος, ώστε αποφάσισε να στείλει να του στείλει τον Μονογενή Του Υιό και Κύριο Ημών Ιησούν Χριστόν, προκειμένου να σηκώσει στον Σταυρό Του τις δικές μας αμαρτίες.

Αυτό λοιπόν το επιχείρημα είναι ένα πολύ λογικό και σωστό επιχείρημα,  το οποίο χρησιμοποιεί ο Άγιος Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, προκειμένου να αποδείξει ότι ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός Ενανθρωπίστηκε αληθινά και όχι ψεύτικα, όπως κάποιοι δισάσκουν αυθαίρετα μέχρι και σήμερα. Ποιος άλλωστε θα μπορούσε να δώσει την ζωή του και να υπομείνει την σταυρική θυσία για χάρη του ανθρωπίνου γένους, εκτός από τον Κύριο και Σωτήρα Ημών Ιησού Χριστόν;

12. << Ου δώσεις τον όσιον σου ιδείν διαφθοράν>>.

Βιβλικό χωρίο το οποίο προέρχεται τόσο από τις Πράξεις των Αποστόλων, όσο και από τους Ψαλμούς. Εδώ, ο Άγιος Πατριάρχης της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, προκειμένου να τεκμηριώσει την Ορθόδοξη διδασκαλία του για την Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, χρησιμοποιεί το εν λόγω βιβλικό χωρίο και εξηγεί ότι ο Θεός δεν εγκαταλείπει την ανθρώπινη ψυχή στον Άδη, αλλά ούτε και θα δοκιμασθεί η φθορά και η αποσύνθεση του τάφου του ανθρωπίνου σώματος. Αντίθετα, ο άνθρωπος θα αναστηθεί, όπως και ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός.

Και αυτό το επιχείρημα του Αγίου Συγγραφέα μας για την Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου είναι απολύτως σωστό. Ο Κύριος Υιός και Θεός μας, πέθανε επάνω στον Σταυρό, κατέβηκε στον Άδη και μετά από τρεις ημέρες αναστήθηκε. Το ίδιο μπορεί να το πετύχει και ο άνθρωπος, με την συμμετοχή του στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας και με την Υπακοή του στις Εντολές του Θεού. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, ο άνθρωπος θα γλυτώσει από την αμαρτία, και, συνεπώς, από την φθορά του ανθρώπινου σώματος από τον τάφο, και θα αναστηθεί, όπως ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός.

13. << Ανεβίω δε τριήμερος, λαφυραγωγήσας τον άδην, και επέφανεν ημίν μετά της ιδίας σαρκός ο του Θεού Υιός, ίνα και ημάς απαλλάξη θανάτου και φθοράς>>.

Εδώ, ο συγγραφέας μας περιγράφει στους αναγνώστες του την εις Άδου Κάθοδο του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού. Ο Κύριός μας, υπέμεινε την Σταυρική Θυσία και κατέβηκε στον Άδη, ενώ μετά από τρεις ημέρες αναστήθηκε, για να απαλλάξει εμάς τους ανθρώπους από τον θάνατο και την φθορά. Με την κάθοδό του στον Άδη, ο Κύριός μας, ήρε τις ψυχές των νεκρών από τον Άδη και τις έφερε στον τόπο όπου πηγαίνουν οι ψυχές τώρα, τόπο που τον ονομάζουμε «ουρανό». Εκεί οι ψυχές των προ Χριστού νεκρών και οι ψυχές των ανθρώπων που έζησαν μετά το Χριστό, μαζί, περιμένουν την ανάσταση, για να ζήσουν στη βασιλεία του Θεού παίρνοντας πάλι τα σώματά τους, αλλά ως αθάνατα και φωτεινά πλέον σώματα.

14. << Θεού τοινύν το πάθος, Θεού και η ανάστασις, Θεού και η ανάληψις, Θεού και η κατά πάντα προς ημάς ομοίωσις, χωρίς αμαρτίας>>

Βιβλικό χωρίο προερχόμενο από την προς Εβραίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου. [51] Ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός, ο μόνος αναμάρτητος, πέρασε τα πάθη με την Σταυρική Του θυσία, αναστήθηκε και αναλήφθηκε στους ουρανούς, χωρίς αμαρτίες, προκειμένου να σωθεί το αγαπημένο του δημιούργημα, ο άνθρωπος.

Ο Κύριος έζησε ανάμεσά μας. Ενδιαφέρεται συνεχώς για εμάς, συμπάσχων και συγκαταβαίνων στις ηθικές και φυσικές αδυναμίες μας, επειδή και εκείνος πειράστηκε ως άνθρωπος με όλους τους τρόπους, με τους οποίους μπορεί η ανθρώπινη φύση να πειρασθεί , όμοια με εμάς, αλλά δίχως να υποπέσει σε καμιά αμαρτία.

Μετά την Ανάληψή Του στους ουρανούς, ο Κύριός μας παρακάθεται στα δεξιά του Θεού Πατρός, έχοντας δοξάσει όλη την ανθρώπινη φύση, την οποία και έλαβε,  και περιμένει και εμάς. Από Εκείνον θα λάβουμε την άφεση των αμαρτιών μας, τις οποίες και έχουμε διαπράξει, βοήθεια στις κρίσιμες ώρες κλπ.[52]

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Άγιος Κύριλλος, ήταν ένας μεγάλος Ιεράρχης της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Όπως καταλαβαίνουμε από τον σημαντικό βίο του, ο οποίος έκανε τα πάντα, προκειμένου να υπερασπιστεί την Ορθόδοξη αλήθεια. Αυτό το καταλαβαίνουμε και από τις κινήσεις του ως Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Ως Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ο Άγιος Κύριλλος, δεν δίστασε να τα βάλει με την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, όταν ο προκαθήμενος αυτής Νεστόριος, έπεσε σε μια μη Ορθόδοξη διδασκαλία, σχετικά με την Ενανθρώπηση του Θεού Λόγου. Όλα του τα έργα χαρακτηρίζονται ως <<αντινεστορειανικά>>. Μάλιστα, εξαιτίας των απόψεών του, κινδύνεψε να καθαιρεθεί από τον θρόνο της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, κατά την διάρκεια της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου. Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας εκοιμήθη μετά από τριάντα δύο ολόκληρα χρόνια συνεχούς ποιμαντορίας στον θρόνο της Εκκλησίας της Αιγύπτου. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Αγίους της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Παπαδόπουλου Γ. Στυλιανού, Πατρολογία Γ’, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2010
2. Αραμπατζή Αθ. Χρήστου, Θέματα Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας και Πατερικής Ερμηνευτικής, Collecta Academica IV, εκδ. Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2014
3. Αμοιρίδου Ν. Ευαγγελια, Πτυχές από την Ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εκδ. Μέθεξις, Θεσσαλονίκη 2012
4. Αναστασίου Ιω., Εκκλησιαστική Ιστορία, τομ.Α’, Θεσσαλονίκη 1984
5. Φειδά Βλ., Εκκλησιαστική Ιστορία, Α΄, Αθήναι 1992
6. Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, Βίος και Θεολογία, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 2004, σελ.450
7. Η συμβολή του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας στην Χριστολογία (Πρακτικά Συνεδρίου): Σκάνδαλο ο Χριστός χθες σκάνδαλο και σήμερα. Γιατί; Πύργος, Ιερά Μητρόπολη Ηλείας, 2003, σελ. 13-91
8. Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας θεολογεί ερμηνεύοντας και ερμηνεύει θεολογώντας: Θεολογία 74 (2003), σελ. 463-523
9. Κυρίλλου Αλεξανδρείας Άπαντα τα Έργα, Περί της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου (Λόγοι Διάφοροι), ΕΠΕ, Τόμος 10, εκδ. Ελευθερίου Μερετάκη <<Το Βυζάντιον>>, Θεσσαλονίκη 2002

 

[1] Χρήστος Αθ.Αραμπατζής, Κύριλλος Αλεξανδρείας, Θέματα Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας και Πατερικής Ερμηνευτικής, σ. 158

[2]  Στο πρωτότυπο: "He was implicated at least indirectly in the mob slaying of the Neoplatonist philosopher, Hypatia. To what extent Cyril was the primary instigator in these events, and therefore largely responsible for various acts of rioting and violence, is disputed by scholars. Some commentators...implicate him directly in these violent and (at times) illegal actions. Others minimize Cyril's role and responsibility in these events..." (Keating Daniel, The Appropriation of Divine Life in Cyril of Alexandria, Oxford University Press, 2004, σελ. 2.

[3] Για όλα τα παραπάνω, Βλ. το εγχειρίδιο του Χρήστου Αθ. Αραμπατζή, Θέματα Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας και Πατερικής Ερμηνευτικής, στην σελίδα 158: Γόνος Επιφανούς….από την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας.

[4] ο.π., σ. 158: Διαδέχθηκε….την αυτοκρατορική αυλή με το μέρος του

[5] Βλ. Περί της Ορθής Πίστεως προς τον Βασιλέα Θεοδόσιον, Προσφωνητικός λόγος ταις βασιλίσαις, Προς τας ευσεβεστάτας Βασίλισσας).

[6]  (Σωκράτους, Εκλησιαστική Ιστορία Ζ' 15 και Ιωάννη Νικίου, Χρονικόν 84. 87-103 αγγλικό κείμενο)

[7]  Βλ. Σωκράτους, Εκλησιαστική Ιστορία Ζ' 15: "...Διὰ τὴν προσοῦσαν αὐτῇ ἐκ τῆς παιδεύσεως σεμνὴν παρρησίαν καὶ τοῖς ἄρχουσι σωφρόνως εἰς πρόσωπον ἤρχετο· καὶ οὐκ ἦν τις αἰσχύνη ἐν μέσῳ ἀνδρῶν παρεῖναι αὐτήν· πάντες γὰρ δι΄ ὑπερβάλλουσαν σωφροσύνην πλέον αὐτὴν ᾐδοῦντο καὶ κατεπλήττοντο. Κατὰ δὴ ταύτης τότε ὁ φθόνος ὡπλίσατο· ἐπεὶ γὰρ συνετύγχανε συχνότερον τῷ Ὀρέστῃ͵ διαβολὴν τοῦτ΄ ἐκίνησε κατ΄ αὐτῆς παρὰ τῷ τῆς ἐκκλησίας λαῷ͵ ὡς ἄρα εἴη αὕτη ἡ μὴ συγχωροῦσα τὸν Ὀρέστην εἰς φιλίαν τῷ ἐπισκόπῳ συμβῆναι".

[8]  Στο πρωτότυπο: "Such is the context of the murder of Hypatia as Socrates describes it...This opinion grew up "among the church people"...there is no suggestion that Cyril himself held it" (.J. M. Rist, Hypatia, Phoenix, τόμ., 19, αρ. 3, (Φθινόπωρο 1965), σελ. 222)

[9] Η "Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια", τόμ. 07, στ. 1162, γράφει: "Ό Σωκράτης, περιγράφων τό έπεισόδιον, προσθέτει δη ό φόνος ούτος προσήψεν «ού μικρόν μώμον» είς τόν Κύριλλον, μολονότι ό Κύριλλος ούδεμίαν άνάμιξιν είχεν είς αυτόν, διότι, αν συνέβαινε τοιούτον τι, θά εμνημόνευον αυτό βραδύτερον οί αντίπαλοι του Νεστοριανοί."

[10]  Στο πρωτότυπο: "No evidence is offered by the Suda that Cyril had any hand in the crime." (J. M. Rist, Hypatia, ό.π., σελ. 222)

[11] Βλ. το εγχειρίδιο της Αν. Καθηγήτριας του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ, Ευαγγελίας Αμοιρίδου, Πτυχές Από την Ιστορία της Αδιαίρετης Εκκλησίας, σχετικά με την Χριστολογική Αίρεση του Νεστοριανισμού, σελ. 182

[12] Για τα γεγονότα πριν από την Γ’ Οικουμενική Σύνοδο, βλέπε και πάλι το Εγχειρίδιο της Ευαγγελίας Αμοιρίδου, Πτυχές από την Ιστορία της Αδιαίρετης Εκκλησίας, σχετικά με τα γεγονότα πριν από την Σύνοδο, σελ. 85 έως 87

[13] Πολύ σχηματικά και για την καλύτερη παρακολούθηση της διαμάχης, θα μπορούσε απλά να λεχθεί, ότι η υπόσταση ή πρόσωπο είναι δηλωτικά του ιδιαίτερου, του μοναδικού χαρακτηριστικού, ενώ φύση ή ουσία δηλωτικά του κοινού χαρακτηριστικού.

[14] Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι όροι <<πρωτόθρονη>> και <<Μητέρα>> Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, χρησιμοποιούνται μετά το Σχίσμα του 1054, μεταξύ της Ορθοδόξου και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Εδώ απλά χρησιμοποιούνται για την πιο εύκολη κατανόηση του αναγνώστη.

[15] Βλ. σχετικά το εγχειρίδιο του καθηγητού Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία Γ’ σχετικά με τις εργασίες της Συνόδου

[16] ACO I, 12, σ.12-13

[17] Βλ. σχετικά και πάλι το εγχειρίδιο του Καθηγητού Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία Γ’, Επικύρωση της Θεολογίας του Κυρίλλου, σελ. 381-382

[18] ACO I, I2, σ.13 19-25

[19] Φειδάς, Α’, σ. 169

[20] ΗΣ. 45, 3.

[21] ΙΩ. 7, 37

[22] ΜΑΡΚ. 4, 38 – 39

[23] ΙΩ. 4, 6.

[24] ΜΑΤΘ. 14, 25

[25] Φιλ. 2, 7

[26] Βαρούχ 3, 38

[27] Ιω. 19, 34

[28] Εβρ. 4, 12

[29] Ματθ. 16, 17

[30] Ιω. 10, 18

[31] Ψαλ,. 15, 10 και Πραξ. 2, 31.

[32] Ρωμ. 8, 21

[33] Εβρ. 4, 15

[34] Βλ. σχετικά Ησαΐας 45:1,7

[35] Βλ. Β΄ Χρονικών, 36:22, 23

[36] Βλ. Ησαΐας 44:28

[37] Βλ. Ησαΐας 45:1, 7

[38] Βλ. σχετικά Ησαΐας 44:28

[39] Βλ. χαρακτηριστικά το Γεν. 1,2: <<η δε γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος, και σκότος επάνω της αβύσσου, και πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του Ύδατος>>.

[40] Βλ. σχετικά στο Κατά Ματθαίον 3, 11

[41] Βλέπε σχετικά το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο 4:38

[42] Μαρκ. 4, 39

[43] Βλ. Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο 4, 40

[44] Βλ. σχετικά στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, 14:25

[45] Βλ. σχετκά στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, 14, 28

[46] Βλέπε χαρακτηριστικά την προς Φιλιππησίους Επιστολή 2, 7

[47] Βλ. σχετικά το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, στο 19, 35

[48] Βλέπε σχετικά το εγχειρίδιο του: Ιωάννης Καραβιδόπουλος, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, εκδ.Π.Πουρναράς, Θεσσαλονίκη, 2004 (β΄εκδ), σελ.397-398,Ιωάννης Παναγόπουλος, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Αθήνα, 1995, σελ.333-340

[49] Βλέπε σχετικά στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, στο 16 , 15

[50] Βλέπε σχετικά στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον στο 16 , 17

[51] Βλέπε σχετικά την Προς Εβραίους Επιστολή Παύλου το Ανάγνωσμα 4, 15

[52] Βλέπε σχετικά την φωνή Κυρίου, έτος 65^ον, 19 Μαρτίου 2017, Αριθ. Φυλ. 12 (3329)