Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Μακαρίου Παλαιολόγου
Οσιακή πανήγυρη της παναρέτου Αγίας Ειρήνης του Χρυσοβαλάντου, εορτάζει σήμερα η Εκκλησία μας, ΜακαριώτατεΑρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδοςκ.κ. Μακάριε, Παναγιώτατε ΜητροπολίταΘεσσαλονίκης κ. Ευθύμιε, Άγιοι Αρχιερείς, σεπτό ιερατείο, λαέ φιλάγιε,
και ιδιαιτέρως χαίρει ο Μητροπολιτικός αυτός ναός της Θεσσαλονίκης, όπου και η έδρα του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ευθυμίου. Είναι γνωστόν τοις πάσι, ότι, η Πανήγυρις αυτή της Οσίας Ειρήνης, είναι τρανή απόδειξη Εκκλησιαστικής ενότητας. Ο Παναγιώτατος Άγιος Θεσσαλονίκης κ. Ευθύμιος, λειτουργώντας ως ένας έμπειρος Ιεράρχης της Εκκλησίας, εκφράζει πολλαπλώς τις αδελφικές του σχέσεις και το εκκλησιαστικό του φρόνημα, προσκαλώντας Αρχιερείς από άλλες πόλεις της Ελλάδος και του εξωτερικού, με σκοπό την διατράνωση τηςενότητας της Εκκλησίας, προσκαλεί ιερείς, εργάτες του Ευαγγελίου από άλλες τοπικές Εκκλησίες ώστε η παράδοση των τοπικών Εκκλησιών να μεταδίδεται και αλλού, με αποκορύφωμα την συμμετοχή όλων μας στην Σύνοδο όπως την αποκαλεί ο Μέγας Βασίλειος δηλαδή την Θεία Λειτουργία.
Ήρθαμε λοιπόν και εμείς από την πόλη των Αθηνών την περιώνυμο, στην Αποστολική πόλη της Θεσσαλονίκης, συνοδεύοντας τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Μακάριο, κατόπιν ευγενούς προσκλήσεως του ποιμενάρχου σας και τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως και για την ανάθεση του θείου λόγου.
Τιμά λοιπόν η ενορία αυτή την μεγάλη Αγία, Οσία Ειρήνη του Χρυσοβαλάντου, και τα περί του βίου αυτής θα τα γνωρίζεται.
Η Αγία Ειρήνη γεννήθηκε το 833 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας από αριστοκρατική οικογένεια, έμαθε γράμματα ελληνικά, φιλοσοφικά και θεολογικά. Ενώ την προόριζαν για νύμφη της αυτοκρατορικής οικογενείας, ο Παντοκράτορας Χριστός την οδήγησε στο μοναστήρι του Χρυσοβαλάντου, όπου εκεί αποκόπηκε από κάθε τι κοσμικό. Δουλαγωγούσε το σώμα και την ψυχή της, έτρωγε λίγο, αναπαυόταν ελάχιστα και προσευχόταν αδιάκοπα. Εκτός από τις διατεταγμένες ακολουθίες του μοναστηριού, στον κανόνα της, έκανε πάντοτε και κάτι παραπάνω. Φορούσε τρίχινο χιτώνα κατάσαρκα. Θαυμάζοντας η Αγία τον Μέγα Αρσένιο, που προσευχόταν διαρκώς, και εκείνη στεκόταν διαρκώς όρθια με τα χέρια της σε έκταση ώρες αμέτρητες. Με την χάρη του Θεού η Αγία κατόρθωσε να φθάσει στην κατάσταση της αδιάλειπτης προσευχής. Διάβαζε τις ιερές γραφές, ερμήνευε τις εμπειρίες των αγίων ασκητών. Η αγία για να ποιμάνει την μοναστική αδελφότητα, αύξησε την νηστεία, την αγρυπνία, και την προσευχή και τις μετάνοιες. Οι πύρινες προσευχές της θλίβαν το δαιμονικό γένος, γι’ αυτό και προσπαθούσαν να την σταματήσουν από την προσευχή και από τις αρετές. Συνεχώς η πανάρετη Ειρήνη έβλεπε Αγίους, όπως τον Μέγα Βασίλειο, την Αγία Αναστασία την Φαρμακολύτρια, τους Αρχαγγέλους, ακόμη και αυτήν την ίδια την Παναγία στον Ναό της στις Βλαχέρναις.
Όπως θα προσέξατε στην αναφορά του λόγου μου, επικεντρώθηκα μόνο στα σημεία εκείνα του βίου της αγίας που αφορούν την προσευχή γιατί από εκεί θέλω να λάβω και την αφορμή για το κήρυγμά μας.
Ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου καταξιώνεται μέσα από την προσευχή, γι’ αυτό και σύνολη ηπατερική ερμηνεία λέει ότι «ποσευχῆς καιρός ἐστί ἅπας ὁ βίος» «καί ὁμιλία πρός Θεόν».Βιβλικές μαρτυρίες όπως του προφητάνακτοςΔαβίδ προτρέπουν «Εὐλογήσω τόν Κύριον εν παντί καιρώ», «ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καί νυκτός». Ο Απόστολος Παύλοςπροτρέπει «τῇ προσευχή προσκαρτεῖτε» και «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε». Ο πιστός προσευχόμενος γίνεται μυστήριο διαρκούς θείας κοινωνίας, που φθάνει μέχρι την θέωσηκαι την ένωση με το Θεό. Αυτό κατάφερε και η Αγία Ειρήνη. Να είναι ένα με τον Θεό δια της προσευχής.
Η προσευχή δεν γνωρίζει όρια χρόνου και τόπου. Ο χρόνος όλος θα πρέπει να γεμίζει και να αγιάζεται με έργα αρετής, δηλαδή με «τήννῆψίν καί τήν εὐχή, και την τῆς καρδιᾶςἡδύτητα». Η προσευχή «πάντοτε καιρόν ἔχει», δεν περιορίζεται σε ώρες και καιρούς, και κατά τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, είναι «ἔργον ἀσίγητόν τε καί ἄληκτον». Η ιερή αυτή πράξη της προσευχής είναι πρωτίστως έργο των μοναχών, οι οποίοι καλούνται να εύχονται συνεχώς, σαν ένα ύμνο συνεχή και ατελείωτο, και «αρμόζει και σε όλους τους ανθρώπους». Ο Μέγας Ευθύμιος λέει ότι πρέπει να προσευχόμαστε με την θέλησή μας, για το Μυστήριο της Οικονομίας του Χριστού αλλά και για να έχουμε μία απερίσπαστη ζωή και ελευθερωμένη από την κοσμική σύγχυση.
Να μιλήσουμε όμως λίγο για τις προϋποθέσεις και την ποιότητα της προσευχής. «Ἄλλο ἐστίνἀρρέμβῳ διανοίᾳ καί μή θολωτῷ νῷπαρακαλεῖν τόν Θεόν, καί ἄλλο τό παριστάν τόσῶμα καί τῇ διανοίᾳ ρέμβεσθαι. Καί πάλιν, ἄλλο ἐστί καιροσκοπεῖν καί μετά τάςσωματικάς ἀσχολίας εὐκαιρήσανταπροσεύξασθαι· καί ἄλλο, ὅσον δυνατόν προτιμᾶν καί προαρπάζειν τήν εὐχήν τῶνκοσμικῶν φροντίδων, κατά τόν Ἀπόστολονλέγοντα· ὁ Κύριος ἐγγύς. Μηδέν μεριμνᾶτε· ἀλλ’ ἐν παντί τῇ προσευχῇ καί τῇ δεήσει τάαἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρός τόν Θεόν».Να μην περιφέρεται ο νούς εδώ κι εκεί κατά την ώρα της προσευχής: «Ἀμετεώριστον ὄμμαἔχε ἐν τῇ προσευχῇ σου καί ἀρνησάμενός σου την σάρκα καί τήν ψυχήν, κατά νοῦν ζῆθι». «Ἐάν τις τῷ στόματι προσεύχηται καί ὁ νοῦςρέμβεται, τί ὠφέλησεν; Εἷς οἰκοδομῶν καί εἷςκαταλύων, οὐδέν, ἀλλ’ ἤ κόπους· ἀλλ’ ὥσπερτῶ σώματι ἐργάζεται, οὕτως ὀφείλει καί τῷνοΐ· ἵνα μή εὑρεθῇ τῷ μέν στόματι δίκαιος, τῇδέ καρδίᾳ πάσης ἀκηδίας καί ἀκαθαρσίαςπεπληρωμένος». Χαρακτηριστικά για το θέμα αυτό είναι όσα λέει ο Άγιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας· καθόσον «ἡ ἐν γλώσσηψαλμωδία ἀναγκαίως ἐπιδέεται καί τῆς κατά νοῦν ἐπιστασίας πρός τό μή διαφεύγειν τήνθεωρίαν τῶν λεγομένων». Το τέλειο και οφειλόμενο έργο είναι το να ψάλλεις και μαζί να έχεις το μυαλό σου στην προσευχή των σωτήριων ρημάτων. Αλλιώς στην αντίθετη περίπτωση είναι σαν κάποιος να περιφέρει εργαλεία χωρίς να γνωρίζει την δουλειά. Επίσης δεν πρέπει να βιαζόμαστε να τελειώσουν οι ύμνοι «ὥσπερ τι φορτίον, ἀποθέσθαι τήν ἀκολουθίαν ἐν τάχει». Εάν συμπεριφερόμαστε έτσι δεν αντιλαμβανόμαστε αυτά που ψάλλουμε και αγνοούμε τον Κύριο με τον οποίο συνομιλούμε. Πρέπει να βιάζουμε το εαυτό μας να στρέφουμε συνεχώς τον νούν στα λεγόμενα και να θησαυρίζουμε την γνώση στη διάνοια, και με την αγάπη και την μελέτη των θείων να ετοιμάζουμε κατοικία στον Κύριο.
Η μή προσοχή στα λεγόμενα και ψαλλόμενα, αλλά και η ραθυμία αποπροσανατολίζουν τον άνθρωπο και του καταστρέφουν την επιθυμία της καρδιάς του να ενωθεί με τον Θεό. Η προσευχή γίνεται δυνατή όταν γίνεται εσωτερικά. Γι’ αυτό και λέγεται καρδιακή. Και σε αυτό σε βοηθά και όταν η προσευχή είναι ευκρινής π.χ. στη λατρεία. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος τονίζει ότι για να εμβαθύνει κανείς στα νοήματα της Ακολουθίας, θα πρέπει να δώσει βαρύτητα στα νοήματα και όχι στην ποσότητα. Εάν έχεις την προσοχή σου στους στίχους, κάποτε θα ξυπνήσει η ψυχή σου και θα κατανοήσει τις μεγάλες έννοιες της θείας Οικονομίας και απ’ εκεί θα κινηθείς στην δοξολογία του Θεού ή στην ωφέλιμη λύπη.
Άρα η ολοκληρωμένη προσευχή είτε κοινή είτε κατ’ ιδίαν μετράει εάν υπάρχει πνευματική καρποφορία διά της φωτοποιούενεργείας του Αγίου Πνεύματος και εάν ο νούς ειρηνεύει και είναι προσηλωμένος μόνο στο Θεό. «Εἴτε μετά ἀδελφῶν προσεύχῃ εἴτεκατά μόνας -γράφει ο Άγιος Νείλος-, ἀγώνισαιμή ἔθει, ἀλλά αἰσθήσει προεύχεσθαι». Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος λεέι « Οἱπροσερχόμενοι τῷ Κυρίῳ, ὀφείλουσι τάς εὐχάςἐν ἡσυχίᾳ καί εἰρήνῃ καί καταστάσει πολλῆποιεῖσθαι, καί οὐχί ἀπρεπέσι κραυγαῖς καίσυγκεχυμέναις, ἀλλά πόνῳ καρδίας και λογισμοῖς νήφουσι προσέχειν τῷ Κυρίῳ». Και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει να είναι όχι ασταμάτητες, αλλά συχνές και συνεχείς οι ευχές.
Μέσα λοιπόν από τα λίγα χαρακτηριστικά του βίου της Αγίας για την αδιάλειπτη προσευχή της και για τις προϋποθέσεις και την μέθοδο της αδιαλείπτου προσευχής κατά τους πατέρες, θελήσαμε να παρουσιάσουμε την Αγία ως ισάξια με τους παλαιούς Μεγάλους Οσίους. Σε αυτήν έχει κατοικήσει η τελειότητα. Αυτήν την Οσία να έχουμε λαμπρό παράδειγμα στις θλίψεις μας. Μην πούμε ποτέ τι κάνουμε στις δοκιμασίες;Κατόρθωσε τόσα πολλά η Αγία, χάρις τις αρετές της προσευχής και της ασκήσεως. Την ίδια απάντηση δίνει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον Βαρλαάμ όταν εκείνος λέει ότι δεν υπάρχουν οι άκτιστες ενέργειες στην προσευχή. Τότε ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς του απάντησε αν έχεις αυτή την άποψη τότε δεν προσευχηθεί ποτέ! Εύχομαι χρόνια πολλά στους εορτάζοντες και στις εορτάζουσες και η Αγία να είναι πάντοτε μαζί μας!
και ιδιαιτέρως χαίρει ο Μητροπολιτικός αυτός ναός της Θεσσαλονίκης, όπου και η έδρα του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ευθυμίου. Είναι γνωστόν τοις πάσι, ότι, η Πανήγυρις αυτή της Οσίας Ειρήνης, είναι τρανή απόδειξη Εκκλησιαστικής ενότητας. Ο Παναγιώτατος Άγιος Θεσσαλονίκης κ. Ευθύμιος, λειτουργώντας ως ένας έμπειρος Ιεράρχης της Εκκλησίας, εκφράζει πολλαπλώς τις αδελφικές του σχέσεις και το εκκλησιαστικό του φρόνημα, προσκαλώντας Αρχιερείς από άλλες πόλεις της Ελλάδος και του εξωτερικού, με σκοπό την διατράνωση τηςενότητας της Εκκλησίας, προσκαλεί ιερείς, εργάτες του Ευαγγελίου από άλλες τοπικές Εκκλησίες ώστε η παράδοση των τοπικών Εκκλησιών να μεταδίδεται και αλλού, με αποκορύφωμα την συμμετοχή όλων μας στην Σύνοδο όπως την αποκαλεί ο Μέγας Βασίλειος δηλαδή την Θεία Λειτουργία.
Ήρθαμε λοιπόν και εμείς από την πόλη των Αθηνών την περιώνυμο, στην Αποστολική πόλη της Θεσσαλονίκης, συνοδεύοντας τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Μακάριο, κατόπιν ευγενούς προσκλήσεως του ποιμενάρχου σας και τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως και για την ανάθεση του θείου λόγου.
Τιμά λοιπόν η ενορία αυτή την μεγάλη Αγία, Οσία Ειρήνη του Χρυσοβαλάντου, και τα περί του βίου αυτής θα τα γνωρίζεται.
Η Αγία Ειρήνη γεννήθηκε το 833 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας από αριστοκρατική οικογένεια, έμαθε γράμματα ελληνικά, φιλοσοφικά και θεολογικά. Ενώ την προόριζαν για νύμφη της αυτοκρατορικής οικογενείας, ο Παντοκράτορας Χριστός την οδήγησε στο μοναστήρι του Χρυσοβαλάντου, όπου εκεί αποκόπηκε από κάθε τι κοσμικό. Δουλαγωγούσε το σώμα και την ψυχή της, έτρωγε λίγο, αναπαυόταν ελάχιστα και προσευχόταν αδιάκοπα. Εκτός από τις διατεταγμένες ακολουθίες του μοναστηριού, στον κανόνα της, έκανε πάντοτε και κάτι παραπάνω. Φορούσε τρίχινο χιτώνα κατάσαρκα. Θαυμάζοντας η Αγία τον Μέγα Αρσένιο, που προσευχόταν διαρκώς, και εκείνη στεκόταν διαρκώς όρθια με τα χέρια της σε έκταση ώρες αμέτρητες. Με την χάρη του Θεού η Αγία κατόρθωσε να φθάσει στην κατάσταση της αδιάλειπτης προσευχής. Διάβαζε τις ιερές γραφές, ερμήνευε τις εμπειρίες των αγίων ασκητών. Η αγία για να ποιμάνει την μοναστική αδελφότητα, αύξησε την νηστεία, την αγρυπνία, και την προσευχή και τις μετάνοιες. Οι πύρινες προσευχές της θλίβαν το δαιμονικό γένος, γι’ αυτό και προσπαθούσαν να την σταματήσουν από την προσευχή και από τις αρετές. Συνεχώς η πανάρετη Ειρήνη έβλεπε Αγίους, όπως τον Μέγα Βασίλειο, την Αγία Αναστασία την Φαρμακολύτρια, τους Αρχαγγέλους, ακόμη και αυτήν την ίδια την Παναγία στον Ναό της στις Βλαχέρναις.
Όπως θα προσέξατε στην αναφορά του λόγου μου, επικεντρώθηκα μόνο στα σημεία εκείνα του βίου της αγίας που αφορούν την προσευχή γιατί από εκεί θέλω να λάβω και την αφορμή για το κήρυγμά μας.
Ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου καταξιώνεται μέσα από την προσευχή, γι’ αυτό και σύνολη ηπατερική ερμηνεία λέει ότι «ποσευχῆς καιρός ἐστί ἅπας ὁ βίος» «καί ὁμιλία πρός Θεόν».Βιβλικές μαρτυρίες όπως του προφητάνακτοςΔαβίδ προτρέπουν «Εὐλογήσω τόν Κύριον εν παντί καιρώ», «ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καί νυκτός». Ο Απόστολος Παύλοςπροτρέπει «τῇ προσευχή προσκαρτεῖτε» και «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε». Ο πιστός προσευχόμενος γίνεται μυστήριο διαρκούς θείας κοινωνίας, που φθάνει μέχρι την θέωσηκαι την ένωση με το Θεό. Αυτό κατάφερε και η Αγία Ειρήνη. Να είναι ένα με τον Θεό δια της προσευχής.
Η προσευχή δεν γνωρίζει όρια χρόνου και τόπου. Ο χρόνος όλος θα πρέπει να γεμίζει και να αγιάζεται με έργα αρετής, δηλαδή με «τήννῆψίν καί τήν εὐχή, και την τῆς καρδιᾶςἡδύτητα». Η προσευχή «πάντοτε καιρόν ἔχει», δεν περιορίζεται σε ώρες και καιρούς, και κατά τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, είναι «ἔργον ἀσίγητόν τε καί ἄληκτον». Η ιερή αυτή πράξη της προσευχής είναι πρωτίστως έργο των μοναχών, οι οποίοι καλούνται να εύχονται συνεχώς, σαν ένα ύμνο συνεχή και ατελείωτο, και «αρμόζει και σε όλους τους ανθρώπους». Ο Μέγας Ευθύμιος λέει ότι πρέπει να προσευχόμαστε με την θέλησή μας, για το Μυστήριο της Οικονομίας του Χριστού αλλά και για να έχουμε μία απερίσπαστη ζωή και ελευθερωμένη από την κοσμική σύγχυση.
Να μιλήσουμε όμως λίγο για τις προϋποθέσεις και την ποιότητα της προσευχής. «Ἄλλο ἐστίνἀρρέμβῳ διανοίᾳ καί μή θολωτῷ νῷπαρακαλεῖν τόν Θεόν, καί ἄλλο τό παριστάν τόσῶμα καί τῇ διανοίᾳ ρέμβεσθαι. Καί πάλιν, ἄλλο ἐστί καιροσκοπεῖν καί μετά τάςσωματικάς ἀσχολίας εὐκαιρήσανταπροσεύξασθαι· καί ἄλλο, ὅσον δυνατόν προτιμᾶν καί προαρπάζειν τήν εὐχήν τῶνκοσμικῶν φροντίδων, κατά τόν Ἀπόστολονλέγοντα· ὁ Κύριος ἐγγύς. Μηδέν μεριμνᾶτε· ἀλλ’ ἐν παντί τῇ προσευχῇ καί τῇ δεήσει τάαἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρός τόν Θεόν».Να μην περιφέρεται ο νούς εδώ κι εκεί κατά την ώρα της προσευχής: «Ἀμετεώριστον ὄμμαἔχε ἐν τῇ προσευχῇ σου καί ἀρνησάμενός σου την σάρκα καί τήν ψυχήν, κατά νοῦν ζῆθι». «Ἐάν τις τῷ στόματι προσεύχηται καί ὁ νοῦςρέμβεται, τί ὠφέλησεν; Εἷς οἰκοδομῶν καί εἷςκαταλύων, οὐδέν, ἀλλ’ ἤ κόπους· ἀλλ’ ὥσπερτῶ σώματι ἐργάζεται, οὕτως ὀφείλει καί τῷνοΐ· ἵνα μή εὑρεθῇ τῷ μέν στόματι δίκαιος, τῇδέ καρδίᾳ πάσης ἀκηδίας καί ἀκαθαρσίαςπεπληρωμένος». Χαρακτηριστικά για το θέμα αυτό είναι όσα λέει ο Άγιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας· καθόσον «ἡ ἐν γλώσσηψαλμωδία ἀναγκαίως ἐπιδέεται καί τῆς κατά νοῦν ἐπιστασίας πρός τό μή διαφεύγειν τήνθεωρίαν τῶν λεγομένων». Το τέλειο και οφειλόμενο έργο είναι το να ψάλλεις και μαζί να έχεις το μυαλό σου στην προσευχή των σωτήριων ρημάτων. Αλλιώς στην αντίθετη περίπτωση είναι σαν κάποιος να περιφέρει εργαλεία χωρίς να γνωρίζει την δουλειά. Επίσης δεν πρέπει να βιαζόμαστε να τελειώσουν οι ύμνοι «ὥσπερ τι φορτίον, ἀποθέσθαι τήν ἀκολουθίαν ἐν τάχει». Εάν συμπεριφερόμαστε έτσι δεν αντιλαμβανόμαστε αυτά που ψάλλουμε και αγνοούμε τον Κύριο με τον οποίο συνομιλούμε. Πρέπει να βιάζουμε το εαυτό μας να στρέφουμε συνεχώς τον νούν στα λεγόμενα και να θησαυρίζουμε την γνώση στη διάνοια, και με την αγάπη και την μελέτη των θείων να ετοιμάζουμε κατοικία στον Κύριο.
Η μή προσοχή στα λεγόμενα και ψαλλόμενα, αλλά και η ραθυμία αποπροσανατολίζουν τον άνθρωπο και του καταστρέφουν την επιθυμία της καρδιάς του να ενωθεί με τον Θεό. Η προσευχή γίνεται δυνατή όταν γίνεται εσωτερικά. Γι’ αυτό και λέγεται καρδιακή. Και σε αυτό σε βοηθά και όταν η προσευχή είναι ευκρινής π.χ. στη λατρεία. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος τονίζει ότι για να εμβαθύνει κανείς στα νοήματα της Ακολουθίας, θα πρέπει να δώσει βαρύτητα στα νοήματα και όχι στην ποσότητα. Εάν έχεις την προσοχή σου στους στίχους, κάποτε θα ξυπνήσει η ψυχή σου και θα κατανοήσει τις μεγάλες έννοιες της θείας Οικονομίας και απ’ εκεί θα κινηθείς στην δοξολογία του Θεού ή στην ωφέλιμη λύπη.
Άρα η ολοκληρωμένη προσευχή είτε κοινή είτε κατ’ ιδίαν μετράει εάν υπάρχει πνευματική καρποφορία διά της φωτοποιούενεργείας του Αγίου Πνεύματος και εάν ο νούς ειρηνεύει και είναι προσηλωμένος μόνο στο Θεό. «Εἴτε μετά ἀδελφῶν προσεύχῃ εἴτεκατά μόνας -γράφει ο Άγιος Νείλος-, ἀγώνισαιμή ἔθει, ἀλλά αἰσθήσει προεύχεσθαι». Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος λεέι « Οἱπροσερχόμενοι τῷ Κυρίῳ, ὀφείλουσι τάς εὐχάςἐν ἡσυχίᾳ καί εἰρήνῃ καί καταστάσει πολλῆποιεῖσθαι, καί οὐχί ἀπρεπέσι κραυγαῖς καίσυγκεχυμέναις, ἀλλά πόνῳ καρδίας και λογισμοῖς νήφουσι προσέχειν τῷ Κυρίῳ». Και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει να είναι όχι ασταμάτητες, αλλά συχνές και συνεχείς οι ευχές.
Μέσα λοιπόν από τα λίγα χαρακτηριστικά του βίου της Αγίας για την αδιάλειπτη προσευχή της και για τις προϋποθέσεις και την μέθοδο της αδιαλείπτου προσευχής κατά τους πατέρες, θελήσαμε να παρουσιάσουμε την Αγία ως ισάξια με τους παλαιούς Μεγάλους Οσίους. Σε αυτήν έχει κατοικήσει η τελειότητα. Αυτήν την Οσία να έχουμε λαμπρό παράδειγμα στις θλίψεις μας. Μην πούμε ποτέ τι κάνουμε στις δοκιμασίες;Κατόρθωσε τόσα πολλά η Αγία, χάρις τις αρετές της προσευχής και της ασκήσεως. Την ίδια απάντηση δίνει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον Βαρλαάμ όταν εκείνος λέει ότι δεν υπάρχουν οι άκτιστες ενέργειες στην προσευχή. Τότε ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς του απάντησε αν έχεις αυτή την άποψη τότε δεν προσευχηθεί ποτέ! Εύχομαι χρόνια πολλά στους εορτάζοντες και στις εορτάζουσες και η Αγία να είναι πάντοτε μαζί μας!
