ὑπό τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Κυκλάδων κ. Σάββα
(Εβρ., στ΄ 13-20).
Η ΕΛΠΙΔΑ.
«Ην (ελπίδα) ως άγκυρα έχομεν της ψυχής ασφαλή τε και βεβαίαν και εισερχομένην εις το εσώτερον του καταπετάσματος» (Εβρ. 6, 19).
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι ναυτικοί πολύ καλύτερα, αλλά και όσοι έχουμε ταξιδέψει με πλοία γνωρίζουμε την σημασία που έχει η άγκυρα. Η άγκυρα είναι απαραίτητη σε κάθε πλοίο, κανένα δεν μπορεί να διασχίσει τις θάλασσες με ασφάλεια χωρίς αυτήν. Στις τρικυμίες το πλοίο χωρίς άγκυρα κινδύνευε να παρασυρθεί και να κομματιαστεί στα βράχια. Η άγκυρα πέφτει στην θάλασσα και αν φτάσει στον πυθμένα το πλοίο κρατιέται γερά και με ασφάλεια διαφεύγει τον κίνδυνο. Σήμερα ο Απόστολος μας μιλάει για μία πνευματική άγκυρα η οποία χαρίζει σιγουριά και ασφάλεια στην ζωή: την ελπίδα...
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Η ΖΩΗ ΑΥΤΗ.
* Αρκετοί μίλησαν και παρομοίασαν αυτή την ζωή με ένα ταξίδι. Το πλοίο της υπάρξεώς μας αφήνει το λιμάνι μόλις γεννηθεί και σταματάει το ταξίδι στον βιολογικό μας θάνατο. Θάλασσα η ζωή, και λίγες φορές έχει γαλήνη. Τον περισσότερο καιρό άνεμοι δυνατοί και τεράστια κύματα δεν μας αφήνουν να ησυχάσουμε και να αναπαυθούμε. Άνεμοι και κύματα οι θλίψεις της ζωής.
*Και αν μπορείς να μετρήσεις τα ιώματα και να διαγνώσεις έγκαιρα την καταιγίδα άλλο τόσο μπορείς να προβλέψεις τις θλίψεις, να υπολογίσεις τις δοκιμασίες... φτώχειες, αρρώστιες, εγκαταλείψεις, απιστίες, αχαριστίες, προδοσίες φίλων, αρπαγές, δικαστήρια, φυλακές... Τόσα και άλλα πολλά μπορούν να βρεθούν ξαφνικά και απροειδοποίητα στον ανθρώπινο δρόμο. Και είναι φορές που γίνονται τόσο έντονα ώστε ο άνθρωπος χάνει το θάρρος του και κλονίζεται...
*Και αν το καράβι έχει την άγκυρα για να επιβιώσει από την λύσσα των κυμάτων, ο άνθρωπος που πρέπει να γατζωθεί, ποιές ενέργειες πρέπει να κάνει για να σώσει το πλοιάριο της υπάρξεώς του από τον κλύδωνα; Αν ρίξουμε μια ματιά στον κοινωνικό μας περίγυρο θα δούμε αρκετές επιλογές... Άλλοι στην οικονομική τους επιφάνεια στηρίζονται, άλλοι στην κοινωνική τους θέση και στις διασυνδέσεις τους με ισχυρά πρόσωπα, άλλοι στα χαρίσματα τους και στην αξιοποίηση διαφόρων συγκυριών, άλλοι στην τέχνη, μόρφωση, επιστήμη, σωματική δύναμη, κάποιοι στην οικογένειά τους. Ιδιαιτέρως σήμερα που βιώνουμε μια οικονομική κρίση με άπειρα παρακλάδια και συνέπειες, γίνεται κατανοητό το εφήμερο, κάλπικο, ψεύτικο, που παρέχουν αυτές οι δυνάμεις στην ζωή του ανθρώπου (ανάλυση).
Β) ΑΓΚΥΡΑ ΜΑΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ.
* «Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιούς ανθρώπων, οίς ουκ έστι σωτηρία» (ψαλμ. 145, 3). Άριστα τοποθετείται ο ψαλμωδός. Εδώ στην γη όλα έχουν ημερομηνία λήξης. Ψάξε λοιπόν τον Χριστό που μόνος Αυτός, μπορεί να σε στηρίξει, να σε κρατήσει, να σε παρηγορήσει και να σου χαρίσει ελπίδα. Μία ελπίδα η οποία «δεν καταισχύνει» όπως λέει ο Απόστολος Παύλος.
* Για να σε βοηθήσει λοιπόν αυτή η άγκυρα που λέγεται πίστη στο Χριστό πρέπει να την έχεις προ πολλού ενεργοποιήσει. Να την έχεις κατακτήσει στην ύπαρξή σου και να μπορεί να δώσει την κατάλληλη ενέργεια στην ανάγκη. Η πίστη στο Χριστό καλλιεργείται, δυναμώνει και αυξάνεται σταδιακά (stepbystep) μέσα από τα μυστήρια της εκκλησίας, τον διαρκή αγώνα και την προσπάθεια. Μοιρολατρικά κλείνουμε τα μάτια μας, καθόμαστε άπρακτοι και περιμένουμε την βοήθεια του ουρανού. Τεμπέλιδες ο Χριστός δεν βοηθά!
*Θα πρέπει επίσης να καταλάβουμε πως κάθε δοκιμασία που επιτρέπει η αγάπη του Θεού για μας, είναι μια ευκαιρία να γίνουμε πιο δυνατοί. Να αποκτήσουμε μια πολύτιμη εμπειρία που θα βοηθήσει και άλλους συνανθρώπους μας γύρω από εμάς. Έτσι λοιπόν δεν πρέπει να απορεί κανείς εάν διαβάζει στην ζωή των αγίων αλλά και άλλων εργατικών ανθρώπων τις θλίψεις και τα βάσανα που πέρασαν. Το παράδειγμά τους φωτεινό οδήγησε και οδηγεί γενεές ανθρώπων και τους «μαθαίνει» να πλοηγούν σωστά το καράβι στην τρικυμία. Καπετάνιος λοιπόν δεν λέγεται αυτός που έχει τον τίτλο των σπουδών σε κορνίζα αλλά αυτός που πάλεψε μα τα κύματα και οδήγησε το καράβι με ασφάλεια.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μέσα στα πρωτοχριστιανικά αρχαία κοιμητήρια, όπου βρίσκονταν οι πρώτοι μάρτυρες των φοβερών διωγμών οι χριστιανοί χάραζαν μαζί με τα άλλα χριστιανικά σύμβολα και την άγκυρα. Σύμβολο ελπίδας και δύναμης της χριστιανικής πίστης. Της πίστης στον Ιησού όπου έκανε τους θνητούς ανθρώπους να φαίνονται άτρωτοι και αδάμαστοι μπροστά σε κάθε κίνδυνο και δοκιμασία. Έτσι αναδείχθηκαν νικητές της πίστεως!
«Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι».
ΕΧΕΙΣ ΠΙΣΤΗ;
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αδύναμος και ανήμπορος ο πατέρας του παιδιού στο σημερινό ευαγγέλιο αντικρίζει τον Χριστό και τους Μαθητές να κατεβαίνουν από το όρος Θαβώρ. Με κλονισμένη την πίστη καθώς είδε τους Μαθητάς του Κυρίου να μην μπορούν να θεραπεύσουν τον γιό του έρχεται και προς τον Κύριο γεμάτος αμφιβολίες. «Εί τι δύνασαι βοήθησον ημίν» = Εάν μπορείς βοήθησε μας! Ο Κύριός μας τελεί την θεραπεία αποκαθιστώντας την πίστη του πατέρα (την κάνει δυναμική και ενεργή) δίνοντας σε μας την αφορμή να ερευνήσουμε το καντήλι της ψυχής και την πίστη που έχει σαν φλόγα... Ευκαιρία να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ.
* Εκκοσμικευμένοι πιά οι Χριστιανοί του σήμερα έχουμε την εντύπωση ότι η πίστις είναι απλά η παραδοχή κάποιων αληθειών, ένα ιδεολογικό σύστημα που πρέπει να παραδεχθούμε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε ή και αν το καταλαβαίνουμε αυτό να συμβαίνει μόνο διανοητικά.
* Η πίστη σήμερα κατ’ άλλους είναι έθιμο και συνήθεια αυτού του τόπου που ονομάζεται Ορθόδοξη χώρα. Αλλού βρήκαν τον Βούδα, αλλού τον Μωάμεθ, εμείς... τον Χριστό.
* Η πίστη είναι γιά τα μικρά παιδιά και τις μαντηλοφορούσες γριούλες. Πίστη γιά τον σύγχρονο άνθρωπο είναι η λογική, η τεχνολογία, η τεχνοκρατία. Να βαδίζεις με μέθοδο και προγραμματισμό, με στυγνή διάθεση και απουσία συναισθημάτων.
* Πίστη είναι ότι βλέπω, ακουμπώ, διενεργώ και πράττω, ότι μου χαρίζει απλόχερα η δύναμή μου, το ταλέντο μου, η προσωπικότητά μου, η κοινωνία που ζω, η εργασία που εξασκώ.
* Πίστη είναι να ‘πυργώνω’ την ζωή μου στο είναι μου, σ’ αυτά που δημιούργησα και θεωρώ μόνο υπεύθυνο τον εαυτό μου και τα χαρίσματά μου και γι’ αυτό ζω γύρω από την ύπαρξή μου και μόνο!
Σύνδεση: Και αν όλα αυτά τα θεωρεί ο άνθρωπος πίστη και αν πουθενά δεν μιλά για Θεό ή μιλά τυπικά... κάθε άνθρωπος ‘εν τέλει’ πιστεύει. Ξεκινώντας για δουλειά απ’ το σπίτι σου εμπιστεύεσαι (=πράττεις καλή τη πίστει) αυτόν που οδηγά το ταξί, το λεωφορείο, το μετρό, το αεροπλάνο και δεν τρέχεις σε κάθε επιβίβαση να ζητάς να δεις... την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος!
Β) ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΣΚΕΥΗ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΣ ΘΕΟΥ.
* Απ. Παύλος: «έστιν δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων». Υπόστασις + έλεγχος = ο Χριστός και η ένωση μαζί Του και ο ορισμός αυτός μας μιλά για πράγματα που έχουν σχέση με την ελπίδα αλλά την αληθινή, την ελπίδα που ου καταισχύνει, τον Κύριό μας.
* «τελεία πίστις εστίν ο Χριστός» (Αγ. Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, πρβλ. μαρτύριό του). Δεν είναι η πίστις κάτι αφηρημένο αλλά ένωση ανθρώπου με τον Χριστό ή αλλιώς ο Χριστός να κατευθύνει την ζωή μας και τις προεκτάσεις της (εν Χριστώ ζωή).
* Και διακρίνουν την πίστη οι Πατέρες της εκκλησίας σε δύο κατηγορίες: α) εκ θεωρίας: την έχουν οι δίκαιοι ως εσωτερική κοινωνία με τον Χριστό (πρβλ. Π. Δ., Πρόδρομος, Παναγία) β) εξ ακοής: εμμένουμε σ’ αυτά που παραλάβαμε από τους Ορθοδόξους Πατέρες μας + άγραφη παράδοση + Αγίους Αποστόλους και προσπαθούμε να φτάσουμε την εσωτερική κοινωνία. Η πρώτη τελεία η δεύτερη εισαγωγική.
* Φτάνουμε λοιπόν ‘κατά τεκμήριον’, εξ όσων είπαμε, ότι η πίστη δεν είναι μία αφηρημένη διδασκαλία. Αλλά ζωή με τον Χριστό σε 3 φάσεις:
α) τήρηση εντολών, συνέπεια έργων και λόγων ≠ δαιμονιώδης και σατανική πνευματικότητα.
β) σύνδεση με τα Θεουργά Μυστήρια (πρβλ. Ο Θωμάς = ο Κύριός μου και ο Θεός μου).
γ) οι εμπειρικές πνευματικές καταστάσεις που ζούν οι ευλογημένοι Χριστιανοί, οι χαριτωμένοι άνθρωποι της πίστεως, όπου περιγράφουν οι Άγιοι στα βιβλία τους και δεν γνωρίζω τίποτα να σας πω παραπάνω εξαιτίας της δική μου φτώχεια...
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μόλις Κοινωνήσουμε ψέλνει η εκκλησία μας «Είδομεν... εύρομεν πίστη αληθή» δηλαδή: Πίστη = Χριστός = Άγια Μυστήρια.
Γι’ αυτό είμαστε ειρηνικοί όταν μεταλάβουμε, κάνουμε θυσίες για το Χριστό, γιατί πιστεύουμε, ετούτη την κατάσταση θέλει να κάνει μόνιμη στην ψυχή μας η εκκλησία μέχρι να αξιωθούμε να δούμε την Βασιλεία του Θεού εντός μας!
Περί των κηρυγματικών σχεδιαγραμμάτων
(Εβρ., δ΄ 14-16, ε΄ 1-6).
Η ΙΕΡΩΣΥΝΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.
«Έχοντες ουν αρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τους ουρανούς, Ιησούν τον υιόν του Θεού».
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Πάνω στον Σταυρό, τον οποίο σήμερα η εκκλησία θέτει σε προσκύνηση στο μέσον του ναού, βρίσκεται «το εσφαγμένο αρνίον». Υπενθυμίζει η σημερινή ημέρα την θυσία του Χριστού. Ο Απόστολος Παύλος μέσα από την επιστολή του αναπτύσσει την διδασκαλία του για την χριστιανική ιερωσύνη, την ιερωσύνη του Χριστού. Αυτή διαφέρει κατά πολύ από την ιερωσύνη της Π. Διαθήκης. Σκοπός του Παύλου είναι να διαλευκάνει αυτές τις δύο στους Εβραίους που έχουν ασπασθεί την χριστιανική διδασκαλία.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Η ΝΟΜΙΚΗ ΙΕΡΩΣΥΝΗ.
* Μέγιστο θεωρούσαν το αξίωμα της αρχιερωσύνης οι Εβραίοι. Πρώτος αρχιερέας του Ισραηλιτικού λαού αναδείχθηκε ο Ααρών, ο αδελφός του Μωυσή. Κύριος εκφραστής της ιερωσύνης του Ισραηλιτικού λαού έγινε η φυλή του Λευί. Έλαβε η ιερωσύνη δηλαδή επαγγελματικό – κληρονομικό χαρακτήρα. Οι Λευίτες ιερείς δίδασκαν και ερμήνευαν τον Νόμο στον λαό, προϊσταντο στις θυσίες και τελετουργικές προσφορές.
*Χωρίς να υπάρχει η χάρις της σταυρικής θυσίας, η ιεροσύνη αυτήείναι ατελής, δεν έχει την δύναμη να συγχωρεί αμαρτίες, νααπαλλάσσει τον άνθρωπο από τις ενοχές, να καθαρίζει την συνείδηση από των νεκρών έργων της αμαρτίας, να μεταδίδει την σωτήρια χάρη του Θεού στους πιστούς. Σύντομα θα την αντικαθιστούσε η αληθινή, η ουσιαστική και ύψιστη, δια του Κυρίου, καθιερωμένη ιερωσύνη.
Β) Η ΙΕΡΩΣΥΝΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
* Στην Καινή Διαθήκη, η θυσία του Χριστού σηματοδοτεί την οριοθέτηση της νέας ιερωσύνης. Θύτης και θύμα. Η λυτρωτική θυσία Τον καθιστά «αρχιερέαν μέγαν» τον οποίον ο Θεός κατέστησεν «επί τον οίκον αυτού, ου οίκος εσμέν ημείς» (Εβρ. 3, 6). Αυτού του μυστηρίου αρχικά καθιστά μετόχους τους μαθητάς του. Μιάς εξουσίας όχι αυτόνομης αλλά παράλληλης της δικής Του εξουσίας. Ιδρυτικά λόγια θα μπορούσαν να θεωρηθούν: «εγώ εξελεξάμην υμάς, και έθηκα υμάς ίνα υμείς υπάγητε και καρπόν φέρητε, και ο καρπός υμών μένη...» (Ματθ. 28, 20).
* Μέσα από την αρχιερατική Του προσευχή συνδέει το έργο Του με αυτό των μαθητών αλλά και όσων αφιερώθηκαν σ’Αυτόν. Ενότητα της ιερωσύνης με αρχή τον Θεό. Ιερωσύνη είναι ο ίδιος ο Χριστός και το λυτρωτικό έργο της εκκλησίας απορρέει από Αυτόν και συνεχίζεται από τους ιερείς.
*Η ίδρυση του μυστηρίου της ιερωσύνης από τον Κύριο, απέβλεπε να καλύψει μια βαθιά ανάγκη της ζωής και της υπόστασης της εκκλησίας. Είναι Θείο και ανθρώπινο καθίδρυμα. Το Θείον, απαρτίζει ο Χριστός, ο Θεάνθρωπος ιδρυτής της και το Άγιον Πνεύμα που αποτελεί την ζωογόνο πνοή και την αγιαστική της αρχή. Η ανθρώπινη πλευρά της είναι ότι περιέχει ανθρώπους ως μέλη, συγκεκριμένα και ιστορικά πρόσωπα. Άρα η επικοινωνία της εκκλησίας με την κοινωνία των ανθρώπων έχει ανάγκη μιας ειδικής ιερατικής τάξης να κηρύσσει, να ποιμαίνει, να τελεί μυστήρια να διοικεί το σώμα αυτό.
*Όσο και αν ψάξεις, δεν θα βρείς εδώ στην γη, άλλο αξίωμα σαν την ιερωσύνη υψηλό. Η ιερωσύνη είναι μία αρχή, που ο τόπος δράσης της είναι εδώ στην γη και εκεί στον ουρανό. Ο ιερωμένος έχει έδρα του την γη και προηγείται, ενώ ο Χριστός «παρ’ότι είναι ο Κύριος και Δεσπότης, χρονικά έρχεται στις αποφάσεις δεύτερος και ακολουθεί και επικυρώνει...» (εις Ησαϊαν, ομιλ. 1) λέγει ο Ι. Χρυσόστομος. Ο άνθρωπος το οστράκινο σκεύος, γίνεται μεσίτης Θεού – ανθρώπων, ποιμήν των αθανάτων ψυχών που εξαγόρασε ο Χριστός με το Τίμιο Αίμα Του.
*Στην κλήση αυτή του Θεού και της Εκκλησίας, ανταποκρινόμενος ο πιστός, προσφέρει τον εαυτό του με πολλή συντριβή και βαθιά ταπείνωση. Συντρίβεται για την ανθρώπινη ευτέλεια και την αναξιότητά του, ταπεινώνεται μπροστά στην δύναμη του Θεού και την αδύναμη ύπαρξή του. Η δωρεάν της ιερωσύνης δεν είναι επιβράβευση της αξιοσύνης ή των προσόντων του αλλά χάρισμα της θεϊκής φιλανθρωπίας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ένα γνήσιο ιερατικό ήθος εμπερικλείει όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ιερωσύνη ως έργον: το πνεύμα της αυταπάρνησης, την αποστολικήν κακοπάθειαν, το βαθύ αίσθημα ευθύνης, την ακατάβλητη εργατικότητα. Η ιερωσύνη δεν μας δίνει το δικαίωμα να διεκδικούμε τιμές, προνόμια, ανέσεις. Αποτελεί έργον που συνεπάγεται καρπούς, θυσίες και όχι σπάνια την χλεύη και τον διωγμό του κόσμου.
(Σταυροπροσκυνήσεως).
ΟΙ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ας επιχειρήσω να γίνω κλέπτης άυλων πραγμάτων. Που δεν φαίνονται και όμως υπάρχουν. Θα αρπάξω την διάνοιά σας να την κατευθύνω όχι σε περισπασμούς και υλικές μέριμνες, όχι σε προβλήματα της τραγικής μας πραγματικότητος... Αλλά καθώς βλέπουμε την εκκλησία να τιμά τον Ζωοποιό Σταυρό του Κυρίου, επιθυμώ νοερώς να βρεθούμε στο τόπο μαρτυρίου του Κυρίου μας... στον φρικτό Γολγοθά, τον κρανίου τόπο... (περιγραφή χώρου)... μάρτυρες και εμείς της προσωπικής θυσίας του Θεανθρώπου!
Καθώς τον βλέπουμε υψωμένο πάνω στον Σταυρό λογής-λογής νοήματα μας καταλαμβάνουν, ποικίλα συναισθήματα αναβλύζουν... Τί είναι ο Σταυρός του Ματωμένου Βασιλιά των ψυχών μας;
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Σύνδεση: Ο Εσταυρωμένος που βρίσκεται σήμερα στο μέσον του Ναού πάνω σε λουλούδια και πλαισιούμενος από ψαλμούς και θυμιάματα δεν ήταν πάντοτε εύκολο θέαμα και φαινόμενο. Οι σύγχρονοί Του που τον αντίκρυζαν δεν μπόρεσαν να δώσουν καμιά εξήγηση γι’ Αυτόν... τον γυμνόν, νεκρόν και εγκαταλελειμμένον κατάδικο. Γι’ αυτό και απέστρεφαν τα βλέμματά τους από το φοβερό εκείνο θέαμα και έψαχναν να φύγουν από τον ‘κρανίου τόπο’ κινούντες ‘τας κεφαλάς αυτών’ γεμάτοι ερωτηματικά και αμφιβολίες.
Α) Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΓΝΟΙΑΣ, ΜΙΣΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΦΡΟΣΥΝΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.
* Ο άνθρωπος φεύγοντας από τον Παράδεισο όχι μόνο λησμόνησε αλλά και σχημάτισε λάθος εικόνα για τον Θεόν. Το ψέμα του Διαβόλου πότισε τον άνθρωπο που νόμισε ότι ο Θεός είναι εχθρός του.
* Γι’ αυτό και κάνει ότι έκαναν οι πρόγονοί του και συνάνθρωποί του... Του συμπεριφέρεται σαν εχθρό! Τον αντιπαθεί, τον βρίζει, τον βλασφημεί, και τέλος επιδιώκει να τον εξολοθρεύσει με κάθε τρόπο.
* Ορθώνει λοιπόν το λιλιπούτειο ανάστημά του έναντι του Δημιουργού και πασχίζει να πληγώσει τον Θεόν, να φανεί έξυπνος, προνοητικός, παντογνώστης στον χορηγό της σοφίας και γνώσεως.
* Στην ψυχή του απληροφόρητου, του πλανεμένου, του ακαλλιέργητου ανθρώπου εδρεύουν τα σπέρματα της Θεοκτονίας. Στην περίπτωση του Χριστού ΧΡΙΣΤΟΚΤΟΝΙΑΣ. Να πως έφτασαν τότε οι Ιουδαίοι στην ατιμωτική και άδικη αυτή πράξη.
Β) Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΘΕΪΚΗΣ ΑΓΑΠΗΣ.
* Όμως ο Σταυρός καταδεικνύει και την μεγάλη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο. Αναμάρτητος, χωρίς να πρέπει ο Ίδιος να πληρώσει, ανέβηκε για μας στον ματωμένο Θρόνο. «Μέλλων εξιέναι επί τον εκούσιον και αοίδιμόν Σου θάνατον» (Μέγ. Βασίλειος, Θ. Λειτουργία).
* Φανερώνει ότι είναι φίλος και πατέρας όλων των ανθρώπων. Ευχαρίστως θυσιάζεται για τα παιδιά Του. ‘Μεγαλύτερο δεν υπάρχει απ’ αυτό. Να θυσιάζεις την ζωή σου για τους φίλους σου’.
* Έτσι ενώ ο διάβολος βλέπει έναν ‘άνθρωπο’ να λέει «Τετέλεσται» εκεί ακριβώς ξεπηδά η νίκη για Θεό και άνθρωπο. Γι’ αυτό «πέπτωκεν όθεν ουκ έβλεπε». Τον νίκησε η κεκρυμμένη Θεότητα.
* Βλέπε, μας λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, την αγάπη και την θαυματουργία του Θεού... Ο Σταυρός, το πλέον βδελυρό και αποτρόπαιο μέσο τιμωρίας πως άλλαξε, πως μεταβλήθηκε από την αγάπη και την θυσία του Ιησού. Τώρα με δόξα και τιμή κοσμεί το λαιμό και την ύπαρξή μας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ένας από τους τελευταίους πειρασμούς που αντιμετώπισε ο Χριστός ήταν να κατεβεί από τον Σταυρό... «Καταβάτω νυν από του Σταυρού...» (Ματθ. κζ΄ 40). Ο Χριστός δεν το δέχθηκε γιατί αυτό θα ήταν αποτυχία. Στην δική μας αρρωστημένη λογική θα φαινόταν ως επιτυχία γιατί θα κονιορτοποιούσε τους εχθρούς Του.
Αλλά στο σχέδιο του Θεού η επιτυχία θα ήταν ο Λόγος να στέκεται εκεί στον Θρόνο, στον Άμβωνα και να κηρύττει ότι μόνο διά του Σταυρού υπάρχει Ανάσταση. Μόνο διά της θλίψεως χαρά. Μόνο διά της πάλης – νίκη. Τούτο περιμένει και ο Χριστός απ’ την ύπαρξή μας!
(Εβρ., α΄ 10-14, β΄ 1-3).
ΤΗΝ ΚΤΙΣΗ Ή ΤΟΝ ΚΤΙΣΑΝΤΑ;
«Αυτοί (οι ουρανοί) απολούνται, σύ δέ διαμένεις...
σύ δέ ο αυτός εί, και τα έτη σου ουκ εκλείψουσι» (Εβρ. 1, 11-12).
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τα λόγια του Παύλου στην σημερινή περικοπή παρουσιάζουν την ανωτερότητα και παντοδυναμία του Δημιουργού – Θεού. Ο άνθρωπος – επιστήμονας προσπαθεί να κατακτήσει την γνώση της δημιουργίας και να ερμηνεύσει κάθε μορφή προέλευσης ζωής αυτονομημένος, μακριά από τον Θεό. Τι τραγικό να νομίζει δική του κατάκτηση την απόκτηση γνώσης, και να είναι χορηγός της γνώσης ο Θεός! Έτσι λοιπόν φτάνει στην άρνηση του Θεού και προσδιορίζει την δημιουργία και σύνθεση του κόσμου σε μια αλληλουχία τυχαίων γεγονότων...
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Η ΚΤΙΣΗ ΜΙΛΑ.
* Όλα όσα παρατηρούμε γύρω μας διακρίνονται για μία έμφυτη νομοτέλεια. Υπακούουν σε κάποιους κανόνες. Ακόμα και οι φυτικοί οργανισμοί διαθέτουν πολυπλοκότητα, χρονικό όριο ζωής, ακμή και παρακμή. Μοιάζουν να ακολουθούν πιστά το αρχέγονο πρόσταγμα του Θεού που καταγράφεται στην Γένεση: «Βλαστησάτω η γη βοτάνην χόρτου σπείρον σπέρμα κατά γένος και καθ’ομοιότητα...» (Γεν. 1, 11).
*Χιλιάδες οργανισμοί τους οποίους εμείς άθελά μας ίσως ποδοπατούμε στο διάβα μας ζουν, αναπτύσσονται, ενεργούν και παρέρχονται στηριζόμενοι στην Θεία Πρόνοια και όχι στο τυχαίο και αβέβαιο, το συμπτωματικό και συγκυριακό όπως πολλοί πιστεύουν. Και χωρίς ο άνθρωπος να έχει φροντίσει για όλα αυτά, με τον Θεό να φροντίζει για όλα αυτά, ανοίγει αναιδώς στόμα και διάνοια και ξεστομίζει με περισσό θράσος την ανυπαρξία... του Δημιουργού!
*Οι αρχαίοι πρόγονοί μας λάτρεψαν τον θαυμαστό κόσμο. Θεοποίησαν την κτίση και οδηγήθηκαν μέσα από αυτό σε μία πλάνη! Την λατρεία του κτιστού παρά του Κτίστη. Με κίνδυνο της ζωής τους οι φιλόσοφοι της εποχής σταδιακά ανέτρεψαν την πλάνη και έδωσαν στους ανθρώπους τα πρώτα σπέρματα Θεογνωσίας. Μίλησαν για την φθαρτότητα της ύλης και ο Παύλος μιλά για την θέληση του Θεού, που αλλάζει τα πάντα.
Β) ΟΤΑΝ Η ΚΤΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ.
* Και όταν ο άνθρωπος αυτάρεσκα πει στη ύπαρξή του ότι κατέκτησε τον κόσμο και την γνώση του, όταν ‘πειστεί’ ότι κατάφερε να δαμάσει την φύση, συμβαίνουν εκείνα τα γεγονότα που τον τρομοκρατούν και τον καθιστούν αδύναμο για κάθε αντίδραση. Τότε... «πέτρα καταφυγή τοις λαγωοίς» (ψαλμ.). Σεισμοί, τσουνάμια, τυφώνες, πυρκαγιές και κάθε είδους καταστροφή τον κάνουν να αναθεωρεί, να προβληματίζεται, να νιώθει άχρηστος χωρίς γνώση, πείρα και ικανότητες.
* Τότε ίσως αν υπάρχει καλή προαίρεση, σταθεί λογικά και σκεφτεί την ύπαρξη του Θεού. Την αγάπη και την αγωνία του Πατέρα για την σωτηρία του ανθρώπου. «σύ δέ ο αυτός ει, και τα έτη σου ουκ εκλείψουσι» (ψαλμωδός – Εβρ. 1, 11 - 12). Εσύ θα είσαι πάντοτε Κύριε ο εξουσιαστής ουρανού και γης και κάθε τι θα κοσκινίζεται από την σοφία και την παντοδυναμία Σου. Οι άγγελοι στον ουρανό υμνούν αυτήν την παντοδυναμία. «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης σου...» (Ησ. 6, 3) αλλά και εμείς κατά την Θ. Λειτουργία.
*Ο Χριστός έχει την δύναμη να υποτάξει αυτές τις φυσικές δυνάμεις. «οι άνεμοι και η θάλασσα» (Ματθ. 8, 27) υπάκουσαν σ’αυτόν. Ολόκληρη η Δημιουργία αισθάνεται την ανακαινιστική και εξουσιαστική παρουσία Του. Ο άνθρωπος – με τον Χριστό στο τιμόνι – δεν φοβάται τίποτα γιατί γνωρίζει την αγάπη Του γι’αυτόν. Δυστυχώς όταν το τιμόνι κρατά ο άνθρωπος τότε η τύχη αυτού του κόσμου δεν είναι καλή. Η αμαρτία και η απληστία, το συμφέρον είναι κακοί συμβουλάτορες...
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Παρακολουθούμε αρκετές φορές τους εξουσιαστές και πλανητάρχες να εκπονούν σχέδια οικονομικά και πολιτικά για να αλλάξουν τον κόσμο. Τα περισσότερα οδηγούν στην καταστροφή... Ακόμα δεν έχουμε καταλάβει τον ιδιοκτήτη. Είμαστε ενοικιαστές για τα λίγα χρόνια που ζούμε στη γη. Ας ρωτάμε τον ιδιοκτήτη... μάθετε το θέλημα του Θεού!
(† Γρηγορίου του Παλαμά)
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Μετά τον θρίαμβο της Αναστηλώσεως των Αγ. Εικόνων η εκκλησία τιμά σήμερον έναν άλλον γίγαντα του Πνεύματος και υπερασπιστή των Ορθοδόξων Δογμάτων, του Αγ. Γρηγορίου Παλαμά. Και συνεχίζει ο Εορτολογικός Κύκλος (με προτροπή των Πατέρων) της Εκκλησίας να ξεχωρίζει εκείνους τους εναρέτους ασφαλώς ανθρώπους που χάραξαν πορεία ‘έργω και λόγω’ δοξάζοντας μέσα από την ζωή τους, τον Χριστόν. Και δεν το κάνει τούτο για να μάθουμε την ζωή τους, την βιογραφία τους, αλλά για να μάθουμε από την ζωή τους.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Σύνδεση: Μεγάλος συγγραφέας και εξαίρετος διανοητής, με φωτισμό από τον Θεόν. Ακριβής μύστης ησυχασμού και ορθοδόξου παραδόσεως, μοναχός πρότυπο. Μα τον σύγχρονο άνθρωπο τον ενδιαφέρει όχι κάτι από αυτά αλλά αυτά που θα βελτιώσουν την ζωή του. Εκεί τουλάχιστον (λόγω επιπέδου) τοποθετεί την αξία του Χριστιανισμού, την συμβολή του Θείου στην ζωή του. Αυτό και εγώ παρουσιάζω ανάμεσά σας, την κοινωνική διδασκαλία του Αγίου.
Παρατήρηση: Λίγα βεβαίως στοιχεία, στον λίγο χρόνο που έχουμε. Ο Άγιος δεν σπούδασε κοινωνιολογία σε κάποιο Πανεπιστήμιο. Έλαβε όμως φώτιση από τον Θεόν και κεκαθαρμένος είδε τα κοινωνικά προβλήματα του Ποιμνίου του. Τους λαϊκούς που του εμπιστεύτηκε ο Θεός. Μερικές διδασκαλίες του θα παρουσιάσουμε για να δείξουμε ότι οι άγιοι είναι ανάμεσά μας και είναι πάντοτε επίκαιροι. Πάντα ο άνθρωπος ήθελε διόρθωση και επαναφορά στο Θείο θέλημα και ας αλλάζουν εποχές και καταστάσεις.
Α) ΟΤΑΝ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΕΙ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ.
* Όταν ο άνθρωπος αγωνιστεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον πλησίον και τον Θεόν αποκτά την αγάπη, μιά κοινωνική και θεολογική αρετή. Η μυστηριακή ζωή και η προσπάθεια να εργαστεί τις εντολές του ευαγγελίου καθιστούν τον πιστό ισχυρό (κατά της φιλαυτίας και των συγγενών παθών = σκληρότητας, φιλαργίας, ιδιοτέλειας, συμφερόντων). «εν κατανύξει και οδύνη γλυκερά καρδίας προσεύχη προς Κύριον. Γνωστού και αγνώστου, εχθρού και φίλου, λυπησάντων και μη».
Τούτην την κοινωνικότητα φανερώνει η Εκκλησία που είναι το Σώμα του Χριστού και εμείς τα μέλη. Μίσος απουσία αγάπης, απουσία αγάπης απουσία Θεού.
Β) ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ.
* Με την αγάπη συνδέεται και η ελεημοσύνη. Η ελεημοσύνη συνδέεται με το έλεος του Θεού. Γι’ αυτό και εμείς πρέπει να το δείχνουμε στους αδελφούς μας. Δύο καλά κάνει η ελεημοσύνη: - Το ένα είναι προσφορά υλικών αγαθών / το άλλο μακροθυμία, ανεξικακία, συμπάθεια προς αυτούς που μας κάνουν κακό (πρβλ. – παραβολή Μελλούσης Κρίσεως / οφειλέτης μυρίων ταλάντων).
«ελεήσωμεν ίνα πολλαπλασίως ελεηθώμεν».
Γ) ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΠΛΟΥΣΙΟΙ.
* Η κοινωνική ανισότητα πάντοτε ήταν και θα είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα του Πλανήτη μας. Ο Άγ. Γρηγόριος δίνει κοινωνικό μάθημα όχι διά επαναστάσεως αλλά διά Αναστάσεως. Στοχεύει να αναστήσει μέσα από την διδασκαλία της εκκλησίας την ανθρωπιά που έχει νεκρωθεί από την αμαρτία και τα πάθη της ατιμίας. Ευαισθητοποιεί τον πλούσιο να ελεεί και να προσφέρει απ’τον πλούτο του πλουτίζοντας εν Θεώ.
* Ο άνθρωπος είναι απλός διαχειριστής. Όλα ανήκουν στον Θεό. Γι’αυτό πρέπει να ενεργεί σωστά βοηθώντας όσα παιδιά του Θεού έχουν ανάγκη. «Όπως ο Θεός σε άκουσε και έγινε εύφορος η γη και καλός ο καιρός για να ταξιδεύσουν τα εμπορεύματά σου και συ ‘πρόσελθε και κατάμαθε το Θείον θέλημα και υπάκουσον και ποίησον’».
Δ) ΕΡΓΑΣΙΑ.
* Μιλώντας για την εργασία, αφορμή λαμβάνει από την περίοδο του Τρύγου και του Θερισμού. Άφηναν την εκκλησία (πρβλ. σήμερα) και έτρεχαν στις αγροτικές δουλειές. Τους μιλούσε όταν επέστρεφαν και τους τόνιζε ότι τότε έπρεπε να ευχαριστούν περισσότερο τον Θεό και να έρχονται αντί να φεύγουν. Ο καιρός, η επιτυχία του καρπού, οι άνεμοι, η υγεία του εργάτη οφείλονται στον Θεό και πρέπει πρώτα να δοξολογούν και έπειτα να εργάζονται.
