(Ρωμ. 6, 18-23).
ΕΙΣΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ;
«ελευθερωθέντες από της αμαρτίας, δουλωθέντες τω Θεώ».
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Πληθωρική η αναφορά του σύγχρονου ανθρώπου στην έννοια της ελευθερίας. Σ’αυτό έχουν συντελέσει εύλογες αφορμές στην ιστορία του πλανήτη μας. Καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σκλαβιά λαών, εξάπλωση τυραννικών καθεστώτων, κοινωνική καταπίεση και αδικία, απελευθερωτικά κινήματα, διακηρύξεις και μανιφέστα ανεξαρτησίας, πολύχρονοι αγώνες αίματος... Η ιστορία κρατεί στα συρτάρια της πάμπολλες περιπτώσεις προσπαθειών για την απόκτηση αυτού του αγαθού. Σήμερα ο Απ. Παύλος προσπαθεί να μας δώσει την ελευθερία με τον «νου» του Χριστού... γι’αυτήν την ελευθερία δεν έχουμε δουλέψει αρκετά...
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΟΥ... ΣΚΛΑΒΩΝΕΙ!
* Η τραγικότητα του ανθρώπου είναι να θεωρεί ελευθερία την ασυδοσία. Να θεωρεί ελευθερία την ζωή των παθών και την δουλεία της αμαρτίας. Να βλέπει την αιχμαλωσία του ως ανεξαρτησία! Λέει π.χ. ένας ναρκομανής: ‘Κάνω ότι μ’αρέσει, παίρνω ναρκωτικά, ζω στον κόσμο μου, δεν με εμποδίζει κανείς και τίποτα’. Μ’αυτά τα λόγια αποκαλύπτει την δουλεία του. Είναι σκλαβωμένος σε μία άρρωστη συνήθεια, δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή και τον κρατάει δέσμιο όποτε η σάρκα του υπαγορεύσει αυτή την ανάγκη.
*Πέρα όμως και από αυτό υπάρχει κάτι ακόμα πιο τραγικό. Να θέλουμε όντας υποτεταγμένοι στην δουλεία της αμαρτίας και των παθών να ζήσουμε καρπούς ελευθερίας. Ζητάμε ειρήνη, ανεξαρτησία, δικαιώματα, ελευθερία και μέσα μας τα πάθη και οι άσχημες συνήθειες έχουν κατασκευάσει τα καλύτερα και δυνατότερα δεσμά. Εδώ ταιριάζει απόλυτα ο λόγος του Απ. Πέτρου: «Ελευθερίαν εαυτοίς επαγγελλόμενοι, αυτοί δούλοι υπάρχομεν της φθοράς» (Β΄ Πέτρ. β΄ 19). Δεν μπορούμε λοιπόν να προχωρήσουμε σε κοινωνικό έργο και μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την ζωή μας γεμάτοι πάθη και χαμαίζηλα συμφέροντα. Είναι π.χ. σαν να βάλουμε ανθρώπους κλέπτες να μας κρατάνε τα οικονομικά του κράτους... Θα βουλιάξει το κράτος και θα χρεοκοπήσει... α! Ξέχασα το έχουμε κάνει.
Β) Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΟΥ... ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ.
* Πως νοείται όμως η ελευθερία μέσα στα πλαίσια του Χριστιανισμού; Ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο και του χάρισε το ‘αυτεξούσιο’ που συνιστά την δυνατότητα εκλογής. Η ελευθερία όμως που πήραμε δεν ταυτίζεται με την ασυδοσία. Συνοδεύτηκε απ’αρχής με κάποια θεϊκή προειδοποίηση: «Όποια όμως μέρα φάτε απ’αυτό (δηλ. το δέντρο «του γινώσκειν καλόν και πονηρόν»), θα πεθάνετε» (Γεν. β΄ 17). Ο άνθρωπος δεν είναι αυτοδημιούργητος, για να μπορεί να αυτοορίζεται. Ούτε είναι αυτοζωή, για να ζεί αφ’εαυτού του. Η ζωή του είναι δώρο του Θεού. Έχει όμως το δικαίωμα (Ελευθερίας) να διαλέξει την ζωή με τον Χριστό, ή χωρίς αυτόν που ισοδυναμεί με ψυχικό θάνατο.
* Για να ελευθερωθεί ο άνθρωπος από την αμαρτία θα πρέπει να γίνει δούλος του Θεού. Και αυτό γίνεται με το να γίνει δούλος της δικαιοσύνης και του Θελήματος του Θεού. Με την ίδια έλξη, με το ίδιο πάθος που γίνεται κάποιος δούλος της αμαρτίας, με την ίδια αφοσίωση να γίνει δούλος του Θεού λέει ο Απόστολος. Αλήθεια πόσες θυσίες δεν κάνουμε για μία αμαρτία, τι εξευτελισμοί και ταπεινώσεις δεν συνοδεύουν την υποδούλωσή μας στα πάθη... Η δουλεία στο Χριστό, η υποταγή στις εντολές Του μας ελευθερώνουν από την αμαρτία. Και αρκεί το παράδειγμα του Παύλου. Υποτεταγμένος στον εβραϊκό εθνικισμό, μετατίθεται (με την Χάρη του Θεού) και γίνεται ‘δούλος, απόστολος Ιησού Χριστού’, όπως γράφει στις επιστολές του. Η τήρηση των εντολών είναι η πραγματική ελευθερία.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όταν λοιπόν γνωρίζεις τον Χριστό, μαθαίνεις για την αγάπη που σου έχει, μπορείς να καταλάβεις και να δεχθείς το θέλημά Του, όποιο και αν είναι. Και όμως αυτή η υποταγή, οδηγεί στην ελευθερία γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε: ο Χριστός σε έχει συνκληρονόμο Του! Τον υπηρετείς και βιώνεις από εδώ την χαρά και την χάρη Του. Η ζωοποιός χάρη του Αγίου Πνεύματος οδηγεί βαθμηδόν τον άνθρωπο «εις τα κρείττονα». Ότι έκανε (ο άνθρωπος) για τον κόσμο, το κάνει τώρα για τον Χριστό! Γνώμονάς του η αιώνιος ζωή... Ας προτιμήσουμε την δουλεία που μας κάνει ελεύθερους!
(Ματθ. η΄, 5-13).
ΞΕΡΕΙΣ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΟΥ;
«Ουκ ειμί ικανός ίνα μου υπό την στέγην εισέλθης».
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ένα από τα κυριότερα πλεονεκτήματα της ανθρωπίνης προσωπικότητος είναι η αρετή της αυτογνωσίας. Οι συνθήκες της ζωής, ο τρόπος που εργαζόμαστε, που διασκεδάζουμε, έχουν διώξει αυτή την σπουδαία διακριτική ικανότητα από τον νου μας. Ας δώσουμε λοιπόν έναν ορισμό της αυτογνωσίας: γνωρίζω τον εαυτό μου, τα προτερήματά μου καθώς και τα ελαττώματά μου, τα συν και τα πλην στον χαρακτήρα μου. Έχω διαμορφώσει μια συνολική εικόνα της υπάρξεώς μου.
Τούτο έχει κάνει ο εκατόνταρχος. Γι’ αυτό και όταν ο Χριστός του ζητάει να έρθει στο σπίτι του δηλώνει ότι είναι ανάξιος γιά μία τέτοια δωρεά. Ο λόγος του αποδίδεται στην ταπεινοφροσύνη του και ασφαλώς στην γνώση και συναίσθηση της εντός του πραγματικότητος.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ
* Ο σημερινός άνθρωπος υπερηφανεύεται γιά τον κόσμο που έχει «πυργώσει» γύρω του. Στηριγμένος στην πρόοδο της τεχνολογίας και της επιστήμης επιχειρεί να κατακτήσει αλαζονικά κάθε τι γύρω του, καταπατώντας αξίες και λογική. Αδιάφορος προς τον συνάνθρωπό του, χωρίς συμπόνια και συναίσθημα, κυνηγά το προσωπικό του συμφέρον. Φτιάξαμε χρυσά κάστρα καί κλειστήκαμε τραγικά μέσα σ’ αυτά επιζητώντας μιά τρελή αυτάρκεια.
*Ενταφιάσαμε την αναγκαία επαφή με τον συνάνθρωπο. Και είναι παραπάνω από φυσικό όταν δεν θες να δείς τα προβλήματα του διπλανού σου, να μην μπορείς να δεις και στον εσωτερικό σου κόσμο, γιατί ο πλησίον σου είναι ο εαυτός σου… Περπατάς ψηλαφητά στο δικό σου κόσμο δίνοντας αξία στο ατομικό, αδιαφορώντας επιδεικτικά για το συλλογικό.
*Στηρίζεται λοιπόν ο άνθρωπος στις «κατακτήσεις του», οι οποίες αρχή και τέλος έχουν την φώτιση που παρέχει ο Θεός. Εμμένει όμως με στειρότητα στην «υλική προκοπή» η οποία έρχεται να καταπνίξει την προοπτική της «πνευματικής προκοπής». Βιώνοντας «την δική μας» πληρότητα στην ύλη, ξεχνούμε τι υπάρχει μέσα μας και θυμίζει ουρανό… ώστε μοιραία αποκομμένοι να ζούμε μία ελλιπή πραγματικότητα.
Β) Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΙΝΕΙ ΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ Ν’ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ
* Η εκκλησία δίνει τις ευκαιρίες μέσα από τα μυστήρια και τις προσευχές, να αισθανθούμε την αναξιότητά μας και συνάμα το μεγαλείο του Θεού (μέτρο σύγκρισης): «Κύριε ελέησόν με», «Ελέησόν με ο Θεός», «Ουδείς άξιος», «Φώτισόν μου το σκότος» (κ.ά.). Όλα αυτά και πολλά ακόμη μας οδηγούν να βιώσουμε την μηδαμινότητά μας έναντι του Παντοδυνάμου Θεού.
* Ιδιαιτέρως η Θ. Κοινωνία, η πράξη της Μεταλήψεως του Δεσποτικού Σώματος καί Αίματος, αποδιώκει την αίσθηση της υπεροψίας καί αυτοδικαίωσης και έκθαμβοι μπροστά στον Θεό και τις ουράνιες δωρεές Του αναγνωρίζουμε την λάσπη και τον βούρκο εντός της ψυχής μας.
* Παρατηρώντας πολλές φορές έναν ταπεινόφρονα μας δημιουργείται η εντύπωση ότι έχει ίσως μια ατροφική προσωπικότητα. Δεν συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο... απλά διαθέτει την αυτογνωσία που τον οδηγεί σε μονοπάτια γνώσεως κοσμικής και πνευματικής σοφίας. Έτσι η συμπεριφορά του φαίνεται διακριτική και συγκρατημένη, τα λόγια του λίγα και περιεκτικά. Γι’ αυτό και ο έξυπνος τον διακρίνει, τον εκτιμά και τον συμπαθεί.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο λόγος του Εκατόνταρχου τόσο πολύ αγαπήθηκε και τονίστηκε από την Ορθόδοξη Θεολογία και τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις των Πατέρων, ώστε στις ευχές της Θ. Μεταλήψεως να συμπεριλαμβάνεται ως στοιχείο ομολογίας της αμαρτωλότητός μας. (Ανάλυση καί παρουσίαση αυτού του σημείου μέσα από την ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως).
