(Λουκ. ιη΄, 10-14) (Αρχή Τριωδίου)
ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Με την χάρη του Θεού βρισκόμαστε για άλλη μια φορά στην Αγία περίοδο του Τριωδίου. Από σήμερα πάνω στα ψαλτήρια των ορθοδόξων ναών θα βρίσκεται το βιβλίο εκείνο που ονομάζεται ΤΡΙΩΔΙΟΝ, το οποίο και θα μας συντροφεύσει υμνολογικά και πνευματικά μέχρι και το πρωί του Μεγ. Σαββάτου. Το άρωμα που αποπνέει αυτό το βιβλίο αλλά και οι ημέρες που θα διανύσουμε περικλείουν την προσπάθεια της ψυχής να προσεγγίσει με διάθεση μετανοίας και συντριβής τα Άγια και Σωτήρια Πάθη του Ιησού Χριστού («Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωδότα», υμνολογικό). Στόχος μας να προσεγγίσουμε την «εορτή των εορτών», το Πάσχα δηλαδή, με όσο το δυνατόν καλύτερη πνευματική προετοιμασία.
Ο γεωργός όταν θέλει να καλλιεργήσει ένα χωράφι, το πρώτο που κάνει, είναι να πετάξει τις πέτρες και τα αγκάθια. Τα άχρηστα εμπόδια δηλαδή! Ανάλογα προτρέπει και τον πιστό η εκκλησία μας να κάνει σταδιακά τις τέσσερις Κυριακές του Αγίου Τριωδίου. Σήμερα ξεκινάει απ’ το πιο ολέθριο κακό, το πιο μεγάλο, το πιο σπουδαίο, αυτό που δεσπόζει αυτοκρατορικά στην ύπαρξή μας: ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Η ΝΟΣΟΣ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ
* Στις λίγες γραμμές του ευαγγελίου διακρίνεται η κοινή νόσος των ανθρώπων, η υπερηφάνεια. Ο Φαρισαίος (ετυμολ. ‘Φαρές’ = αποκομμένος, ξεχωρισμένος εκ του κόσμου, ο άγιος) δείχνει με την στάση της προσευχής, το περιεχόμενό της, το φρόνημά του, ότι είναι ο άνθρωπος που νοσεί. Ο εγωιστής, ο υπερήφανος.
* Η υπερηφάνεια λοιπόν, είναι η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας. Ότι έχουμε κάνει τα πάντα σωστά και πλήρη! Με ποιά ζυγαριά άραγε τα μετρήσαμε; Την δική μας! Είναι όμως αυτή η ζυγαριά σωστή; Μήπως ο Θεός έχει άλλη γνώμη για μας; Ο Φαρισαίος παρατηρεί τις δικές του αρετές και τα ελαττώματα των άλλων.
* Φαινομενικά ευχαριστεί τον Θεό, ενώ ουσιαστικά συγχαίρει τον εαυτό του! Γίνεται κλέπτης της δόξης και του έργου του Θεού. «Εάν θεωρείς τον εαυτό σου δίκαιο, δεν χρειάζεσαι την θυσία του Χριστού, ο Χριστός πέθανε για τους αμαρτωλούς», έλεγε κάποιος πνευματικός άνθρωπος. Γι’ αυτό σήμερα έχοντας πυργώσει μια ασταμάτητη δοξολογία στον εαυτό μας νομοθετήσαμε και αποφανθήκαμε μετά πολλής συνέσεως… ότι δεν μας χρειάζεται Χριστός, Εκκλησία, Παπάδες και όλα τα συναφή.
* Έτσι συχνά παρατηρούμε ανθρώπους εξαιρετικής μορφώσεως, υψηλής κοινωνικής και επαγγελματικής θέσεως, εκκλησιαστικά πρόσωπα κεκελευσμένα να γίνουν πρόσωπα «δεσποτικής πτωχείας», να γέμουν με την δυσωδία της επάρσεως και της κενοδοξίας. Πόσο αρνητισμό μεταδίδουν, πόσο μας κάνουν να αηδιάζουμε καθώς τα συναναστρεφόμαστε! Ιδιαιτέρως δε, όταν αποπειρώνται να καυχηθούν για τάλαντα, για τα οποία δεν κοπίασαν καν αλλά τους δώρισε η αγάπη και η πρόνοια του Θεού, το θέαμα γίνεται αληθινά οικτρό! Πόσο μικροί και αστείοι γινόμαστε αλήθεια στο διάβα της ζωής μας πολλές φορές...
Β) Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
* Είναι ταπεινός, ο συνειδητοποιημένος, αυτός που έχει κάνει τον αυτοέλεγχό του. Που βλέπει αδυναμίες και ελαττώματα στον εαυτό του, και προτερήματα στους άλλους. Αυτό κάνει και ο Τελώνης. Με το βλέμμα χαμηλό και το κεφάλι σκυμμένο δεν τολμά να «ψελίσσει» λόγους και θριαμβολογίες. «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ., 18, 12). Μια προσευχή, που η εκκλησία μας έχει τοποθετήσει καθημερινά στα χείλη του πιστού, εκφράζοντας έτσι την ανάγκη της μετά συντριβής μετανοίας του ανθρώπου κατά την διάρκεια της επίγειας βιωτής του.
* Ο πιστός μέσα στην εκκλησία έχει εκείνα τα παραδείγματα να αντιτάξει προς την θεομίσητο υπερηφάνεια. Έχει τα λόγια του Παύλου: «Χάριτι Θεού ειμί, ο ειμί» (Α΄ Κορ., 15,10) εγώ δε «έκτρωμα και ουκ άνθρωπος» (Α΄ Κορ., 15, 8)! Αν αυτά τα ομολογεί συντετριμμένα το «σκεύος της εκλογής», τι πρέπει να πούμε εμείς οι αμαρτωλοί… Έχει τα παραδείγματα των Αγίων και των Πατέρων (Αββάς Σισώης), έχει τέλος αυτό το του Κυρίου, ο Οποίος ταπεινώθηκε για να σώσει τον υπερήφανο και παραβάτη άνθρωπο!
* Πως γίνεται λοιπόν κάποιος ταπεινός; Η απάντηση για τον Χριστιανό είναι απλή: Με την ενατένιση του Χριστού, που είναι η σαρκωμένη θεία ταπείνωση. «Νυν» είπε ο Χριστός την νύχτα της άκρας ταπεινώσεώς Του, «εδοξάσθη ο υιός του ανθρώπου, και ο Θεός εδοξάσθη εν αυτώ» (Ιω., 13, 31)· Από τον Χριστό μαθαίνουμε τα μαθήματα της ταπεινώσεως. «Μάθετε ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία...» (Ματθ., 11, 29). Τελικά, γινόμαστε ταπεινοί, όταν μετράμε το κάθε τι με μέτρο τον Χριστό, ενώ παράλληλα να αναφερόμαστε για όλα, σ’ Αυτόν. Χωρίς Αυτόν, η αληθινή ταπείνωση είναι αδύνατη ακόμα και μέσα στην πίστη, όπως διασώζει παραστατικά η προ ολίγου αναφορά στην περίπτωση του Φαρισαίου.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Σήμερα αδελφοί μου, η ταπείνωση θεωρείται ψεγάδι, ελάττωμα, αδυναμία. Είναι σχεδόν αδύνατο να πείσεις τον άνθρωπο, τον ευρισκόμενο μακράν του Χριστού, αυτόν που τρέφεται με δημοσιότητα και προβολή και ατέλειωτη εξύμνηση, ότι αυτό που είναι ανθεκτικό, όμορφο, άγιο, γνήσιο, θεϊκό, είναι το ταπεινό φρόνημα. Ο πολιτισμός μας είναι οικοδομημένος πάνω στην αλαζονική υπόθεση, ότι ο άνθρωπος μπορεί να καταφέρει τα πάντα μόνος του. Και ο Θεός είναι ΕΝΑΣ που τον ανταμοίβει για τις επιτυχίες και για τα καλά του έργα.
Όχι, για τον πιστό άνθρωπο, ο Θεός είναι κάθε στιγμή κοντά του, μαζί του και ότι κάνει θα πρέπει να προσβλέπει στην δοξολογία Του. «Εκ του μηδενός μας έπλασε», για να Τον δοξολογούμε με έργα και λόγια. Μακάρι, στην αρχή του σωτηρίου Τριωδίου, αυτή η σκέψη να γλυκοχαράζει μέσα στα σκοτεινά και παγερά μας υπαρξιακά νοήματα ...
