ὑπό τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Κυκλάδων κ. Σάββα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Σύμφωνα με την αναφορά του συναξαριστή της ημέρα, στο άγιον Τριώδιον, οι Πατέρες θέσπισαν να εορτάζονται κατ’ αυτή την ημέρα τα εξής: α) Ο ιερός Νιπτήρας, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, β) ο Μυστικός Δείπνος, η παράδοση δηλαδή των φρικτών Μυστηρίων γ) η προσευχή του Κυρίου στο όρος των Ελαιών δ) η προδοσία του Ιούδα, η απαρχή δηλαδή των γεγονότων που σχετίζονται με το Δεσποτικό Πάθος. Ας εγκύψουμε ερευνητικά σε αυτά μέσα στο μικρό χρονικό περιθώριο που μας δίδεται…
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Ο ΙΕΡΟΣ ΝΙΠΤΗΡΑΣ
* Ο ιερός Νιπτήρας συνιστά μια πράξη μεγίστης ταπεινώσεως εκ μέρους του Κυρίου. Πριν φτάσουμε σε αυτήν οφείλουμε να υπογραμμίσουμε, ότι η ζωή Του ήταν συνδεδεμένη πάντοτε με την ταπείνωση. Από την Φάτνη, όπου συνετελέσθη η λεγομένη «κένωση» και ο Ιησούς ενηθρώπησε {«Εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεόν, αλλ’ εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών» (Φιλιπ. 2, 6-7)}, εως και σε αυτόν τον σταυρικό θάνατον {«εταπείνωσε εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλιπ. 2, 8)} η ζωή Του χαρακτηρίστηκε από αυτήν.
*Το αποψινό βράδυ, ο Ιησούς προβαίνει σε μια μεγαλειώδη εκδήλωση ταπεινώσεως. Το παράδειγμα Του γίνεται το «κύκνειο άσμα» Του, το οποίο και αφήνει ως πολύτιμη παρακαταθήκη στους μαθητές Του. Ο πρώτος γίνεται τελευταίος και πάλι όμως παραμένει Πρώτος στις καρδίες των μαθητών και των πιστών ακολούθων Του.
Β) Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ
* Και αν «ανωτέρω» έχουμε πράξη βαθιάς ταπεινώσεως με υψηλό συμβολισμό, εδώ ο Ιησούς ξεδιπλώνει την αγάπη της Δεσποτικής Του καρδιάς. Η αγάπη Του περιλαμβάνει το Σώμα και Αίμα Του. Τροφή σπουδαιότατη και γλυκύτατη. Προσφορά αγαπητική από την οποία δεν εξαιρείται ούτε και ο Ιούδας…
Το μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την λογική! Το ψωμί και το κρασί, Σώμα και Αίμα του Ιησού! Δεν είναι σύμβολα, ούτε ζωγραφιές η αντίτυπα.
* Αν αναλογιστούμε συνολικά την διδασκαλία του Κυρίου θα διαπιστώσουμε, ότι πάντοτε μας καλεί προαιρετικά να την ακολουθήσουμε. « Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν» (Μαρκ. 8, 34). Όσον όμως αφορά την «κοινωνία» μαζί Του, η αγάπη Του «υποχρεώνει» τον άνθρωπο να γίνει «κοινωνός» των μυστηρίων Του. «Πίετε εξ’ αυτού πάντες» (Ματθ. 26, 27). Τα ρήματα «λάβετε» και «πίετε» (προστακτικές) δηλώνουν την συμβολή των δεσποτικών μυστηρίων στην «μετοχή» της Βασιλείας του Θεού. «Αμήν αμήν λέγω υμίν, εάν μη φάγητε την σάρκα του υιού του ανθρώπου και πίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς» (Ιω. 6, 53).
Γ) Η ΥΠΕΡΦΥΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ
* «Και γενόμενος εν αγωνία εκτενέστερον προσηύχετο» (Λουκ. 22, 44). Η ανθρώπινη φύση Του Κυρίου δειλιάζει μπροστά στο Ποτήριο του Πάθους. «Πάτερ, ει δυνατόν παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριο τούτο, πλήν ουχ ως εγώ θέλω αλλ’ ως Συ» (Ματθ. 26, 39). Η αγωνία Του φτάνει μέχρι σημείου, ώστε ο ιδρώτα Του, στο μέτωπό Του, να γίνει «ωσεί θρόμβοι αίματος» (Λουκ. 22, 44), σταλαγματιές αίμα, που πέφτουν στην γη.
* Η επικοινωνία Του με τον Πατέρα Τον γεμίζει γαλήνη και ηρεμία. «Νικητής» αφήνει τον κήπο της Γεθσημανής και ένα υπερκόσμιο φώς λάμπει στο πρόσωπο Του. Εύρημα Του και έπαθλο η προσευχή! Δώρο πολύτιμο για μας, όπλο και καταφύγιο σε κάθε δύσκολη περίσταση του καθημερινού μας βίου. Σήμερα οι άνθρωποι δεν γνωρίζουμε αυτό το όπλο και στις δυσκολίες μας καταφεύγουμε στα λεγόμενα «ναρκωτικά συμπεριφοράς» (εργασία ακατάπαυστη, μέθη, ουσίες, διαστροφές, εξαρτήσεις). Ο πιστός άνθρωπος «της χάριτος» χρησιμοποιεί συνεχώς το εύρημα του Ιησού. «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με τον αμαρτωλό».
Δ) Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ ΙΟΥΔΑ
* Σε ένα τροπάριο της σημερινής ακολουθίας διαβάζω: «Συντρέχει λοιπόν το συνέδριο των Ιουδαίων, ίνα τον Δημιουργό και Κτίστην των απάντων, Πιλάτω παραδώση» και σε ένα άλλο, πριν από λίγες ημέρες: «Χριστός γαρ επείγεται του παθείν αγαθότητι» (Κυριακή Βαΐων εσπέρας). Από το πρώτο κρατάω το ρήμα «συντρέχει» και από το δεύτερο το ρήμα «επείγεται», επιθυμώντας να προβώ σε μια συγκριτική παράθεση.
* «Συντρέχω» (=βοηθώ, επικουρώ, συντελώ, συμβάλλω). Και αφορά το συνέδριο του Ιουδαϊκό, καθώς ενεργεί «παντοιοτρόπως» για να επιτύχει την καταδίκη του Αναμάρτητου. Δεν με «ξενίζει» η τόση «προθυμία» τους. Από την άλλη το «επείγομαι» (= πιέζομαι χρονικά, βιάζομαι, πρέπει να ολοκληρώσω κάτι σήμερα) με συγκινεί καθώς αναφέρεται στο Δεσπότη μου! Λαχταρά να με ελευθερώσει, να με λυτρώσει, να με κάνει συγκληρονόμο Του! Η προθυμία για το κακό, η προθυμία για την ευεργεσία. Οι αχάριστοι και ο Ευεργέτης!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Πάθος και αυτός ο Θάνατος του Χριστού είναι συνολικά ένα ακατανόητο μυστήριο. Οι σύγχρονοί Του «κινούντες τας κεφαλάς » (Ματθ. 27, 39) βλασφημούσαν και απαξίωναν την θυσιαστική Του προσφορά. Μήπως αυτό δεν γίνεται και σήμερα; Για τον άνθρωπο όμως που ζει «βιωματικά» την χριστιανική διδασκαλία μπορεί να ομολογήσει μαζί με τον υμνωδώ: «Ο γαρ θάνατός Σου ζωή μου» (τροπάριο, εσπ. Κυριακής Βαρέως ήχου) η αν θέλετε να συνταχθεί εννοιολογικά με τον Ιωάννη: «Εν τούτω εγνώκαμεν την αγάπη, ότι εκείνος υπερ ημών την ψυχή αυτού έθηκε» (Α΄ Ιω. 3, 16). Ο Εσταυρωμένος πάντοτε «κρεμάμενος» θα καλεί τους ανθρώπους σε προβληματισμό και σωτηρία!
