(Λουκ. ιε΄, 11-32). (Ασώτου)
ΤΟ «ΚΑΛΟ» ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ.
«ωργίσθη δε και ουκ ήθελε εισελθείν» (Λουκ. ιε΄, 28).
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Όταν ο λειτουργικός χρόνος φέρνει στο παρόν την Κυριακή του Ασώτου και μετανοημένου Υιού, θεωρώ πως η καρδιά του ιεροκήρυκα νιώθει ένα σκίρτημα πνευματικού ζήλου για την διάδοση και επεξήγηση των νοημάτων που ενκρύπτονται κάτω από το φαινόμενο της παραβολικής διηγήσεως. Να είναι άραγε η συγκίνηση που αποπνέει όλη η ενέργεια επιστροφής του Υιού και η αγαπητική αποδοχή του Πατέρα; Μήπως η χαρά του αρχοντικού στην επιστροφή και μετάνοιά του από τον ξένο τόπο της αμαρτίας; Ίσως λανθασμένα επιμερίζω το όλον της παραβολής. Για αυτή γράφτηκε κάποτε πως αν (θεωρητικό αυτό καθαρά) χανόταν όλο το Ευαγγέλιο και σωζόταν μόνο το κείμενό της, θα ήταν ικανό να οδηγήσει τον άνθρωπο ξανά στον Θεό, αποκαλύπτοντας παράλληλα την θεία αγάπη Του...
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) Ο «ΦΡΟΝΙΜΟΣ» ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ
* Δεν ξέρω κατά πόσο έχουμε σκεφτεί πως το τραγικό πρόσωπο της παραβολής είναι ουσιαστικά ο πρεσβύτερος υιός. Αυτός έμεινε κοντά στον Πατέρα και μετά την φυγή του ασώτου υιού, υπάκουα και σκληρά εργαζόμενος, πλην όμως δεν χάρηκε καθόλου την επιστροφή του αδελφού του, ζήλεψε και ουσιαστικά εναντιώθηκε στον Πατέρα· «ότε δε ο υιός σου ούτος, ο καταφαγών σου τον βίον μετά πορνών, ήλθεν, έθυσας αυτώ τον μόσχον τον σιτευτόν» (Λουκ. ιε΄, 30). Συγκλονιστικό... θα περίμενε κανείς να συμβεί το αντίθετο.
* Είναι αλήθεια πως ο πρεσβύτερος υιός ζεί μια επιφανειακή σχέση με τον Πατέρα του. Ως πιστός που είναι τον υπηρετεί, αλλά ποτέ δεν σύναψε μαζί Του μια αγαπητική σχέση. Φυλάκισε εντός τα «θέλω», τις όποιες συμπεριφορές, εμφανίζοντας ένα ψεύτικο ιδεατό εαυτό. Γι’αυτό, όπως ομολογεί και ο ίδιος, αν και ήταν κοντά Του, δεν απήλαυσε κάτι από τα δώρα της αγάπης Του· «ιδού τοσαύτα έτη δουλεύω σοι και ουδέποτε εντολήν σου παρήλθον, και εμοί ουδέποτε έδωκας έριφον ίνα μετά των φίλων μου ευφρανθώ» (Λουκ. ιε΄, 29). Αυτό το «ουδέποτε» (επαναλαμβάνεται δύο φορές), συμπυκνώνει όλη την τραγικότητα του προσώπου του!
* Παρ’όλα τα λεγόμενά μας δεν επιχειρούμε, ειλικρινά, να καταδικάσουμε τον μεγαλύτερο υιό. Να τον στείλουμε «αδιάβαστο» στα Τάρταρα της κολάσεως. Πιστεύουμε ακράδαντα πως η Θεία Πρόνοια τον έφερε μπροστά στην μετάνοια του Ασώτου Υιού για να δεί και να διορθώσει, αλλά και να αναμορφώσει, ως αυθεντική, την σχέση του με τον Πατέρα. Η παραβολή τελικά δεν μας λέει αν δέχτηκε την πρόσκληση του Πατέρα για να συνεορτάσει μαζί Του το χαρμόσυνο γεγονός. Η αμφιθυμία[1] που προκαλείται στο τέλος μπορεί να γίνει αφορμή γόνιμου προβληματισμού... Β) Ο
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΥΙΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΤΙΚΑ
* Λαμβάνοντας υπ’όψιν τις γνώμες των ιερών ερμηνευτών μπορούμε να παρουσιάσουμε τις επικρατέστερες σχετικά με τον συμβολισμό του πρεσβύτερου υιού. Οι περισσότεροι συγκλίνουν στην άποψη ότι ο Κύριός μας εννοούσε τους Φαρισαίους οι οποίοι Τον πλησίαζαν, άκουγαν τη διδασκαλία Του και έβλεπαν τους αμαρτωλούς να μετανοούν. Μόνιμη και διαρκής η κατηγορία για το πρόσωπο Του, όπως την εξέφραζαν στους μαθητές Του· «διατί μετά των τελωνών και αμαρτωλών εσθίει ο διδάσκαλος υμών;» (Ματθ. 9, 11). «Ευμήχανος» ο Θεός θα υποστηρίξει ο ι. Χρυσόστομος, βρίσκει καλές ευκαιρίες να σώσει τον αμαρτωλό!
* Μια άλλη ερμηνεία, ασφαλώς πιο ήπιας αντιδραστικής μορφής, είναι η ακόλουθη. Ο υιός συμβολίζει τους Αγίους, που εργάστηκαν μέσα στην Εκκλησία με κόπο και πόνο, τηρώντες τα προστάγματα του Θεού και περιμένουν να αποδοθεί δικαιοσύνη εκ μέρους Του, αμείβοντας τους ευσεβείς και καταδικάζοντας τους ασεβείς. Η δικαιοσύνη του Θεού όμως έχει άλλα κριτήρια, φτάνει ένα «ήμαρτον» εσωτερικό συντετριμμένης καρδιάς να υπερκεράσει δάκρυα και νηστείες και αγρυπνίες. Θυμηθείτε στην σχετική παραβολή· «θέλω δε τούτω τω εσχάτω δούναι ως και σοι. Ή ουκ εξεστί μοι ποιήσαι, ο θέλω εν τοις εμοίς;» (Ματθ. 20, 14–15), των εργατών του αμπελώνα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Θα μπορούσαμε να πούμε συνοψίζοντας και ανακεφαλαιώνοντας τις ταπεινές απόψεις που καταθέσαμε, ότι στην παραβολή έχουμε δύο «άσωτους» ουσιαστικά υιούς. Έναν που έζησε «έκλυτο βίο» ελκόμενος από την Πατρική αγάπη σε επιστροφή και έναν με «ηθικό βίο» χωρίς νου και καρδιά καθαρή να δεί την αγάπη του Πατέρα. Σαν αισιόδοξος που είμαι και έχοντας καταλάβει έστω και ακροθιγώς την ευσπλαγχνία και θυσιαστική αγάπη του Πλάστη, θέλω να πιστεύω πως και ο πρεσβύτερος υιός θα άφησε στην άκρη τα παράπονά του (υποθετικά πάντα) και θα μπήκε στο αρχοντικό να γλεντήσει!!!
[1] Συνύπαρξη αντιθετικών συναισθημάτων στην ψυχή κάποιου.
