ΤΟ ΟΛΕΘΡΙΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΦΘΟΝΟΥ.
«Φθόνω αθροίσαντες δεινώς, εις προδοσίαν εκίνησαν
τον Ιούδαν» (υμνολογία, κάθισμα όρθρου Μεγ. Τρίτης).
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ανάμεσα στα ωραιότατα τροπάρια των υμνογράφων που πλαισιώνουν τις ιερές ακολουθίες της Μεγ. Εβδομάδος, υπάρχει και ένα τροπάριο (κάθισμα) που αποκαλύπτει την αιτία για την οποία συγκεντρώθηκαν οι Γραμματείς εναντίον του Χριστού σε κοινή συνάθροιση. Μία ήταν η αιτία: ο φθόνος, «φθόνω αθροίσαντες δεινώς». Το ολέθριο αυτό πάθος, ή αλλιώς η ζήλεια όπως είναι γνωστότερη ως έννοια ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο φθόνος (όσο και αν φαίνεται αδόκιμο) είναι ένα «δίκαιο» πάθος, αφού καταστρέφει κυρίως αυτόν που το έχει στην καρδιά του περισσότερο... Μάλιστα «άπτεται και των τελείων» όπως γράφει σε ένα σύγγραμά του ο Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος (PG 36, 533 C).
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α) ΦΘΟΝΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
* Εάν κοιτάξουμε προσεκτικά μέσα στο Ευαγγέλιο θα δούμε ότι ο Χριστός στις σχέσεις του με τους ανθρώπους ήταν πάντοτε φιλάνθρωπος και γεμάτος καλοσύνη. Ποτέ δεν έβρισε άνθρωπο, ποτέ δεν έριξε βλέμμα αυστηρό, ποτέ δεν επέπληξε τον αμαρτωλό. Ακόμα υπήρξε «φίλος τελωνών και αμαρτωλών» (Λκ. 7, 34). Μία κατηγορία όμως ανθρώπων Τον οδήγησαν να γίνει άτεγκτος και να συγκεντρώσει πάνω τους όλη την αυστηρότητα και κριτική. Αυτοί δεν ήταν άλλοι από τους Φαρισαίους και τους Γραμματείς τους οποίους στηλίτευσε έντονα με οργή «συλλυπούμενος επί τη πωρώσει της καρδίας αυτών» (Μάρκ. 3, 5).
* Πολλές φορές θα ακούσουμε στο Ευαγγέλιο την φράση: «Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί» (Ματθ. 23, 13) συνοδευόμενη από διάφορα ατοπήματα τα οποία έπρατταν και ο Ιησούς καυτηρίαζε. Ένα πράγμα κυριολεκτικά εξόργιζε τον πραότατο Κύριο και κινούσε την δικαία οργή Του προς αυτούς: η απύθμενη υποκρισία τους, η επιζήτηση του ανθρωπίνου επαίνου με οποιοδήποτε μέσο και τρόπο! Τέλος ελεγχόμενοι από τον αναμάρτητον Κύριον, στρέφονταν προς το πρόσωπό Του και πότε με διπλωματία, πότε με κακία και εμπάθεια επιζητούσαν «τον των προφητών Δεσπότην ελύττων φονεύσαι» (Ματθ. 12, 24 και Λκ. 11, 15).
*Κυριευμένοι από το πάθος του φθόνου ρίχθηκαν ως λύκοι να κατασπαράξουν τον Αμνό του Θεού. Συμβούλιο λοιπόν εποίησαν και επέλεξαν τον «πρόθυμο» μαθητή του Χριστού, τον Ιούδα να πράξει την μιαρή προδοσία προς τον Διδάσκαλό του. Έτσι οι απόγονοι αυτών που λιθοβόλησαν τους Προφήτες (τους απεσταλμένους του Θεού) δεν θα διστάσουν για άλλη μια φορά να διαπράξουν ανάλογη πράξη, «προβιβάζοντες εαυτούς» από Προφητοκτόνους σε Θεοκτόνους. Πράγματι ο φθόνος γεννάει τον φόνον...
Β) ΠΡΟΣΟΧΗ (ΚΑΙ) ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΘΟΣ
* Ο φθόνος δεν εκδηλώνεται αμέσως. Κρύπτεται πίσω από τον εγωισμό και κανείς δεν θέλει να παραδεχθεί πως πάσχει από αυτή την αρρώστια! Είναι σαν το σαράκι που εσωτερικά και μυστικά καταστρέφει το ξύλο και ξαφνικά (δοθείσης αφορμής) αποκαλύπτεται το μέγεθος της καταστροφής. Έτσι η ντροπή μπορεί να συγκρατεί την εκδήλωση του συγκεκριμένου πάθους, το οποίο όμως κατατρώγει τον άνθρωπο εσωτερικά, συνιστώντας ένα καθημερινό μαρτύριο.
* Ο φθονερός για να ισχυροποιήσει τα επιχειρήματά του δεν αρκείται μόνο στην παράθεση των ελαττωμάτων – ατοπημάτων του συνανθρώπου του, αλλά προβαίνει σε μία πλήρη διαστροφή. Λ.χ. τον γενναίο τον ονομάζει θρασύ, τον οικονόμο τσιγκούνη, τον δίκαιο σκληρό... Επίσης προβαίνει στη συκοφαντία κάθε καλού που βλέπει στο άτομο που έχει στοχοποιήσει: «Βασκανία γαρ φαυλότητος αμαυροί τα καλά» (Σοφ. Σολ. 4, 12) μας λέγει η Αγία Γραφή. Το ίδιο έκαναν στον Ιησού όταν θεράπευε τους δαιμονισμένους (δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να καταλάβουν τη δύναμή Του): «εν τω άρχοντι των δαιμονίων εκβάλλει τα δαιμόνια» (Ματθ. 9, 34).
* Πως πρέπει όμως να συλλογιστεί και να πράξει ο άνθρωπος που θέλει να απαλλαγεί από τον φθόνο; Αρχικά θα πρέπει να τον υποτάξουμε σκεπτόμενοι ότι όποιος φθονεί τον διπλανό του που έχει χαρίσματα κατ’ ουσίαν φθονεί τον Θεό που είναι ο χορηγός τους. Επίσης το μόνο αγαθό είναι η δωρεά που μας έδωσε ο Θεός να γίνουμε, αν και θνητοί, μικροθεοί! Δεν πρέπει τα πάθη να μας εκτρέπουν από τον προορισμό μας. Όταν φθονούμε χάνουμε την χάρη του Θεού γιατί φυγαδεύεται η αγάπη. Επίσης να θυμόμαστε ότι όλοι πάσχουμε από την καταραμένη ζήλεια (λίγο ή πολύ) και ότι η ζήλεια προϊόντος του χρόνου εξελίσσεται σε φθόνο (και ο Θεός να φυλάει) και φόνο!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ας παρακαλέσουμε τον Θεό να μας απαλλάσσει απ’ αυτό το ολέθριο πάθος. Να φυτεύει αντ’ αυτού την αγάπη και την ταπεινοφροσύνη στις καρδιές μας. Με εγρήγορση να το ανιχνεύουμε όποτε αναιδώς αποπειράται να συλήσει τον ψυχικό μας κόσμο. Να τρέχουμε ευθύς στον πνευματικό μας Πατέρα, να το καταθέτουμε στην ευσπλαχνία του Θεού και να λαμβάνουμε συγχώρηση αλλά και Θεία Χάρη, που ενδυναμώνει όλους σε έργα αγαθά και θεάρεστα.
