Το θαύμα του πολλαπλασιασμού των άρτων και των ιχθύων και με τον τρόπο αυτό του χορτασμού πέντε χιλιάδων ανδρών αναφέρεται από όλους τους Ευαγγελιστές ( Ματθ. 15, 14-22 Μαρκ 6, 31-44 Λουκ. 9, 10-17 Ιωαν. 6
1-15 )
Ο λόγος είναι ότι το θαύμα είναι πολύ σημαντικό για την πίστη της Εκκλησίας και την Θεολογία.
Η διήγηση του Ευαγγελιστού Ματθαίου τοποθετείτε μετά την απόρριψη του Ιησού από των συμπατριωτών του ( 13, 53-58 ) και την θανάτωση του Αγίου Προδρόμου από τον Ηρώδη Αντίπα ( 14, 1-12 ).
Μόλις ο Ιησούς πληροφορήθηκε την θανάτωση του Ιωάννου φεύγει με πλοιάριο σε τόπο έρημο που δεν προσδιορίζετε από τον Ευαγγελιστή.
Την πορεία του Ιησού με το σκάφος ακολουθούσε μεγάλο πλήθος ‘’ από των πόλεων ‘’ με τα πόδια παραλιακός.
Ακολουθούσαν τον ποιμένα τα πρόβατα, οι ασθενείς τον ιατρό και οι ταλαιπωρημένοι τον ελευθερωτή των ψυχών.
Όταν ο Ιησούς βγήκε στη στεριά από τα πλοιάριο βρέθηκε μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος.
‘’ ἐσπλαχνίσθη ἐπ΄ αὐτοίς καί ἐθεράπευσε τούς άρρώστους αύτῶν ‘’
Πρέπει να σημειωθεί ότι το ρήμα ‘’ σπλαχνίζομαι ‘’ που το χρησιμοποιούν και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις οι Ευαγγελιστές.
Δεν πρέπει να μας οδηγήσει εσφαλμένα στο συμπέρασμα ότι τα θαύματα του Ιησού γίνονται απλά από συμπόνια προς τους ανθρώπους που με οποιονδήποτε τρόπο καταδυναστεύονται από τον Σατανά.
Αλλά είναι έκφραση και απόδειξη της μεσσιανικής δύναμης και εξουσίας της Θεϊκής του υπόστασης.
Ταυτόχρονα ότι στη Βασιλεία του όλα αυτά δεν είναι ανεκτά και δεν θα υπάρχουν.
Όλα θα καταργηθούν μαζί με τον θάνατο.
Με τις θεραπείες που επιτελεί ο Κύριος και την διδασκαλία του, πέρασε ο χρόνος της ημέρας και έφθασε η ‘’ οψία ‘’.
Δηλαδή το τμήμα της ημέρας μετά την δύση του ηλίου.
Οι μαθητές βλέποντες την ερημιά του τόπου που ήσαν συγκεντρωμένοι και το προχωρημένο της ώρας προτείνουν στον Δάσκαλο να απολύσει τα πλήθη.
Ήταν τόσες ώρες χωρίς τροφή, πεινασμένοι, έπρεπε να πάνε στα γύρο χωριά και να αγοράσουν κάτι φαγώσιμο.
Εάν φυσικά υπήρχε τέτοια δυνατότητα να τραφεί τόσο μεγάλο πλήθος ανθρώπων, όσο μια μεγάλη κωμόπολη από τα γύρο χωριά.
Πέντε χιλιάδες άνδρες εκτός από το μεγαλύτερο ίσως πλήθος των γυναικών και των παιδιών.
Ήταν πληθυσμός που μόνο μεγάλες κωμοπόλεις είχαν την εποχή εκείνη στη χώρα του Ισραήλ.
Ο Ιησούς κατά ένα παράδοξο τρόπο δεν δείχνει καμία ανησυχία, ούτε συμμερίζεται τον φόβο των μαθητών του.
Απευθύνεται προς αυτούς μετά την υπόδειξη τους για την μέριμνα του πλήθους και τους προτρέπει.
‘’ Δώσετε εσείς σ’ αυτούς να φάνε ‘’.
Πώς είναι δυνατόν Κύριε να δώσουν τροφή σε τέτοιο τεράστιο πλήθος ανθρώπων τα πενιχρά και φτωχά ταγάρια των μαθητών ;
Εκ πρώτης όψεως η εντολή είναι ανεφάρμοστος. Δεν συμβαδίζει με την ανθρώπινη λογική και σκέψη.
Αυτό φυσικά θέλει να διδάξει ο Κύριος ότι δηλαδή η παρουσία του δεν ερμηνεύεται με την κρατούσαν λογική σειρά.
Ήλθε υπέρ λόγο στη γη και έγινε άνθρωπος σαν εμάς, η Γέννησή του δεν είναι σαν την δική μας.
Εκείνος δεν μπαίνει στον χωροχρόνο από το μηδέν και την ανυπαρξία όπως εμείς.
Η Γέννησή του δεν είναι η αρχή της ζωής του, μιας αδιάκοπα αυξανόμενης ζωής.
Η Γέννησή του είναι ένας εκούσιος περιορισμός της Θεότητός του, η κένωση του Λόγου.
Υπήρχε αιώνια με την δόξα της Θεότητος μαζί με τον Πατέρα και το Πνεύμα ‘’πρό πάντων των αιώνων ‘’.
Μπαίνει στον κόσμο μας, στο σύμπαν, μέσα στην δημιουργία, μέσα στον χώρο που ο άνθρωπος, ο Αδάμ, έφερε την αμαρτία, τον πόνο, τον θάνατο.
Διότι πίστεψε και επέλεξε την αυτονομία και την αυτοθέωση.
Η παρουσία του έρχεται να καταργήσει το παράλογο, την καρικατούρα, την ασχήμια.
Το κατάντημα των δημιουργημάτων του και να φέρνει στον κόσμο το υπέρλογο.
Την πίστη, την κληρονομιά, την παλιγγενεσία, την θέωση.
Στην αιφνιδιαστική πρόταση του διδασκάλου τους οι μαθητές απαντούν ότι δεν έχουν παρά μόνο πέντε ψωμιά και δύο ψάρια.
Παστά κατά πάσα πιθανότητα τα οποία και αποτελούσαν την βασική και συνηθισμένη τροφή των κατοίκων της Παλαιστίνης.
Ο ατάραχος Κύριος δίνει την εντολή να καθίσουν τα πλήθη επάνω στο έδαφος –φρέσκο χορτάρι—κατά ομάδες των εκατό και πενήντα ατόμων κατά την παράλληλη διήγηση του Μάρκου.
Μετά την τακτοποίηση του κόσμου ο Κύριος ενεργεί.
Κάποτε ο ίδιος ο Χριστός στην έρημο έδωσε το μάννα στους Ισραηλίτες και έδωσε εντολή στην πέτρα να μιμηθεί τα νέφη δίνοντας νερό.
Τι άκουσε τότε ο Σωτήρας, λόγια αχαριστίας.
‘’ επί επάτεξε πέτραν και ερρύησαν ύδατα, μη και άρτον δύναται δούναι;; ‘’.
Επειδή κτύπησε τον βράχο και βγήκε νερό, μήπως μπορεί να μας δώσει και ψωμί ;;
Τώρα ο Χριστός στα εγγόνια εκείνων κάνει και αυτό το θαύμα.
Όμως ο Ευαγγελιστής σε καμία αποστροφή της διήγησης δεν μνημονεύει τον θαυμασμό και την δοξολογία του κόσμου.
Για ένα τόσο μεγάλο και απίστευτα εντυπωσιακό θαύμα, όπως συνέβαινε σε άλλες διηγήσεις θαυμάτων.
Τα ρήματα που χρησιμοποιεί στη συνέχεια της διήγησης ο Ευαγγελιστής
---- λαβών, αναβλέψας εις τον ουρανόν, ευλογήσας και κλάσας έδωκε --
Μας θυμίζουν με σιγουριά την διήγηση περί του Μυστικού Δείπνου και μας οδηγούν με σαφήνεια στην ευχαριστιακή ερμηνεία του θαύματος.
Είναι άξιο υπογραμμίσεως ότι σε αυτό το τεράστιο και μοναδικό θαύμα παίρνουν ενεργό μέρος οι μαθητές.
Αυτοί φέρνουν στον Δάσκαλο τα υπάρχοντα τρόφιμα, αυτοί διανέμουν στον κόσμο τις τροφές, αυτοί μαζεύουν τα περισσεύματα.
Η όλη ενεργός συμμετοχή τους σχετίζετε με την ευχαριστιακή ερμηνεία της περικοπής.
Δίνετε μάλιστα η εντύπωση ότι το θαύμα γίνεται για τους μαθητές.
Είναι πολύ σαφής η σημείωση του Ευαγγελιστή ότι όλος εκείνος ο μεγάλος αριθμός των ανθρώπων έφαγε και όχι μόνο αλλά ‘’εχορτάστηκαν ‘’.
Ακόμη δε περισσότερο συγκεντρώθηκαν από τα περισσεύματα των τροφών από τους δώδεκα μαθητές δώδεκα ‘’ κόφινοι ‘’ καλάθια δηλαδή γεμάτα από τα περισσεύματα.
Ο αριθμός των καλαθιών δώδεκα μας αποκαλύπτει ότι και ο Ιούδας ο παραδιδούς τον Ιησού είχε την τιμή να μετέχει στη διανομή των τροφών.
Αλλά και στη συγκέντρωση των περισσευμάτων εισπράττοντας τον έπαινο και τον θαυμασμό των συμπατριωτών του για τον ίδιο ως υπέρ λίαν μαθητή.
Ακόμη με τον αριθμό ο Ευαγγελιστής υπαινήσεται τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ.
Ο έρημος τόπος στον οποίο συμβαίνει το θαύμα θυμίζει την έρημο στην οποία έζησε ο Ισραήλ επί σαράντα χρόνια.
Τα ψωμιά που πολλαπλασιάζει θαυματουργικά ο Ιησούς παραλληλίζονται με το μάνα που με επίσης με θαυματουργικό τρόπο έδινε ο Χριστός στον λαό.
Τα ψάρια με την ορτυγόμητρα που με εξ ίσου θαυμαστό τρόπο χορηγούσε Εκείνος.
Ακόμη η οργάνωση του πλήθους σε ομάδες των εκατό και πενήντα ανθρώπων, θυμίζει την οργάνωση και σύνταξη που με υπόδειξή Του είχε ο λαός στην έρημο και όταν βάδιζε και όταν στρατοπέδευε.
Ο χορτασμός είναι ένα μικρό δείγμα του Μεγάλου ελέους, της σταυρικής θυσίας του Σωτήρος Χριστού προς τα δημιουργήματα του.
Τα λογικά πρόβατα εμάς τους ανθρώπους.
Είναι χαρακτηριστική η πληροφορία που μας δίνει με την παράλληλη διήγηση του ο Μαρκος (6,34).
Ο Ιησούς είδε τον πολύ όχλο και τους ευσπλαχνίστηκε ‘’ ότι ήσαν ως πρόβατα μη έχοντα ποιμένα ‘’.
Ο λαός όμως δεν μπορεί να κάνει τον παραλληλισμό του χορτασμού.
Θεωρεί τον Ιησού ως επίγειου Βασιλιά, πολιτικό ηγέτη που ήλθε να χορτάσει τον πεινασμένο λαό και να αναστήσει την πεσμένη σκηνή του Δαβίδ.
Μάλιστα στη διήγηση του Ιωάννη ( 6, 14-15) μετά το θαύμα ο λαός ήθελε με βία να αρπάξει τον Ιησού και να τον ανακηρύξει Βασιλιά.
Η αλήθεια είναι ότι ο Ιησούς προτυπώνει και προανακρούει την κατ’ εξοχή τροφή των ανθρώπων που δίνεται από την Εκκλησία, την Θεία Ευχαριστία.
Ο Χριστός είναι ο άρτος της ζωής, όχι της πρόσκαιρου αλλά της αιωνίου.
Τροφοδοτεί τον νέο λαό Του μέσα από την Εκκλησία το σπίτι του, το σπίτι της Μητέρας του και των φίλων του με αυτή την αιώνια βρώση.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αμέσως μετά την διήγηση του θαύματος του πολλαπλασιασμού των άρτων, μας παραθέτει και μακρά ομιλία του Ιησού για την Θεία Ευχαριστία (6,22-71).
Αυτό δείχνει ότι περί τα τέλη ακόμη του 1ου αιώνα που γράφετε το Ευαγγέλιο του Ιωάννη επικρατούσε σαφέστατα η ευχαριστιακή ερμηνεία του θαύματος.
Η θέση ενισχύετε και από την όλη ευχαριστιακή ορολογία της περικοπής (λαβών, αναβλέψας, ευλόγησε, κλάσας, έδωκεν ).
Ακόμη αξιοσημείωτος είναι και η προσταγή του Ιησού προς τους μαθητές
‘’ δότε αυτοίς υμείς φαγείν ‘’, δώστε εσείς σ΄ αυτούς να φάνε.
Αυτό θεμελιώνει την ηγετική θέση των μαθητών, των διαδόχων επισκόπων και Ιερέων εντός της Εκκλησίας κατά την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
Αλλά και στην ορθόδοξη ζωγραφική επικρατούσε η ευχαριστιακή ερμηνεία του θαύματος.
Συν τοις άλλοις και με την παρουσία ιχθύων στις συμβολικές παραστάσεις της Θείας Ευχαριστίας στις κατακόμβες.
Στη συνέχεια ο Ιησούς στέλνει βιαστικά τους μαθητές στην απέναντι όχθη της λίμνης με το πλοιάριο που τον έφερε και τον περίμενε.
Εωσότου ο ίδιος απολύσει τα πλήθη διότι ήθελε να προλάβει και να αποφύγει την όποια εκδήλωση του πλήθους που θα δημιουργούσε παρανόηση της πραγματικής αποστολής του Ιησού.
Απομακρίνει και τους μαθητές που ίσως συμμερίζονταν και αυτοί παρόμοιες προσδοκίες.
Μένει μόνος και ανεβαίνει στο βουνό για να προσευχηθεί.
Το βουνό είναι τόπος γειτνίασης με τον Θεό.
Εξ άλλου πολλά σημαντικά γεγονότα της οικονομίας του Λόγου λαμβάνουν χώρα σε βουνό.
Νομοδοσία στο Σινά—Επί του όρους ομιλία--- Εκλογή δώδεκα μαθητών---
Μεταμόρφωση. Κ.α
Αθανάσιος Κατσίκης
αρχιτέκτων
