ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΘΕΟΥ (23 Οκτωβρίου).
Υπό Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Νήφωνος Δημητρακόπουλου
Λαμπρά και χαρμόσυνος αγαπητοί μου η σημερινή εορτή. Η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη δύο μεγάλων αγίων, οι οποίοι έλαμψαν στο στερέωμα του πνευματικού ορίζοντα και που ο καθένας τους ευηρέστησε τον Κύριό μας, ανάλογα με τον χώρο στον οποίον τον κατέταξε η Πρόνοια του Αγίου Θεού. Ο όσιος πατήρ ημών Μακάριος ο Ρωμαίος, διέλαμψε στον ερημιτικό βίο, ενώ ο άγιος ένδοξος απόστολος Ιάκωβος ο αδελφόθεος, πρώτος ιεράρχης των Ιεροσολύμων, διακρίθηκε κυρίως για την ποιμαντική του διακονία στην Εκκλησία και την ομολογία του στην θεότητα του Ιησού Χριστού, η οποία τον οδήγησε στο μαρτύριο .
Θα περίμενε ίσως κάποιος αγαπητοί μου, πως το αυστηρότατο ασκητικό πνεύμα και οι μέχρις αίματος αγώνες κατά του σαρκικού φρονήματος, να είναι στοιχεία τα οποία συναντώνται κυρίως σε μοναχούς και ασκητές οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει τον κόσμο και έχουν απομακρυνθεί από τους ανθρώπους. Σε αγωνιστές δηλαδή που το περιβάλλον που επιλέγουν είναι τέτοιο ώστε να μην επηρεάζονται από τις διάφορες αφορμές της αμαρτίας και παλινδρομούν στην πνευματική τους πορεία. Ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος αγαπητοί μου, σαφώς και έφτασε στην πνευματική τελείωση ζώντας σε περιβάλλον διαφορετικό από αυτό που βλέπουμε στους μεγάλους αγίους των μετέπειτα αιώνων. Αναμφίβολα όμως το περιβάλλον αυτό είχε ένα μεγάλο πλεονέκτημα για τον ίδιο. Μεγαλώνοντας από μικρός μαζί με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, διδάχθηκε άμεσα εξ Αυτού την οδό της δικαιοσύνης και σταδιακά διέπρεψε σε όλες τις ευαγγελικές αρετές. Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε ιδιαίτερες πληροφορίες για την παιδική του ηλικία, είμαστε ωστόσο βέβαιοι πως ο πνευματικός πλούτος που συγκέντρωσε είναι αμέτρητος. Δεν είναι επομένως υπερβολή αγαπητοί μου να θεωρήσουμε πως ένας τέτοιος άνδρας ίσως να μην χρειαζόταν μεγάλη αυστηρότητα και τάξη στα σωματικά έργα.
Ωστόσο, οι νίκες και οι στέφανοι του αγίου Ιακώβου στο στάδιο της εγκρατείας και της ασκήσεως, είναι πραγματικά μοναδικοί. Ως γνωστόν ανήκε εις την τάξιν των Ναζιραίων. Ήταν δηλαδή αφιερωμένος εκ κοιλίας μητρός εις τον Θεόν, και ως τοιούτος, ούτε κρασί έπινε, ούτε άλλα ποτά που περιέχουν οινόπνευμα, ούτε κρέας έφαγε ποτέ. Ποτέ του δεν ξυρίστηκε ούτε έχρισε το σώμα και την κεφαλή του με λάδι ή άρωμα. Σανδάλια στα πόδια του δεν φορούσε, αλλά περπατούσε ανυπόδητος. Ασκούσε τον παρθενικό βίο και εγκαρτερούσε υπερβαλλόντως εις την προσευχή υπέρ των του λαού αγνοημάτων. Από τις συχνές γονυκλισίες που έκαμνε προσευχόμενος και χτυπώντας το πρόσωπόν του εις την γη, το μέτωπό του διογκώθηκε και έγινε μαύρο, τα δε γόνατά του έγιναν σκληρά και τραχιά. Η αρετή του θαυμασίου αυτού ανδρός έλαμπε σε όλους τους ανθρώπους χωρίς ο ίδιος να το επιδιώκει. Γι αυτό και ονομάσθηκε από τους συγχρόνους του Ιοβλίας, δηλαδή δίκαιος· ενάρετος. Την ημέρα της Πεντηκοστής ως καθαρότατο δοχείο του Παναγίου Πνεύματος, εμπλήσθηκε από την Χάρη του Παρακλήτου, η οποία τον κατέστησε απόστολο και διδάσκαλο της Εκκλησίας του Χριστού, ισάξιο με τους ενδοξότερους των αποστόλων. Πάνω από όλα όμως αγαπητοί μου, αξιώθηκε της πλέον τιμητικής επωνυμίας, αυτής του αδελφού του Κυρίου, για την οποία θα ήθελα να ομιλήσω εις την αγάπη σας.
Αναμφίβολα αγαπητοί μου, κάθε χριστιανός όταν ακούει τα κατορθώματα των αγίων της Εκκλησίας, την υπερβάλλουσα αγάπη τους προς το παμπόθητο πρόσωπο του Χριστού μας και τον συνάνθρωπο, καθώς επίσης τους στεφάνους τους οποίους απέλαβαν από τον Κύριο, αισθάνεται ευφροσύνη και αγαλλίαση , προσεύχεται ευλαβικά προς αυτούς και τους τιμά εις τις εορτές τους. Πολλοί δε από τους πιστούς, την ώρα που διέρχονται δυνατό πειρασμό, επικαλούνται την πρεσβεία τους και λαμβάνουν την βοήθεια του Θεού ανάλογα με την πίστη τους. Πόσοι όμως από εμάς αγαπητοί μου, σε περίοδο ειρήνης από πειρασμούς, κινούμαστε αυτοπροαίρετα με σκοπό να μιμηθούμε τους βίους των αγίων που αγαπούμε και ευλαβούμαστε; Πόσοι από εμάς πασχίζουμε να ανακαλύψουμε και να φανερώσουμε στη δική μας ζωή την πνευματικότητα που βίωσαν οι άγιες αυτές προσωπικότητες; Αν ερωτήσουμε ο καθένας ειλικρινά τον εαυτό του, αναμφίβολα θα ομολογήσουμε πως έχουμε μεγάλο έλλειμα.
Ο Πανάγιος Θεός όμως αγαπητοί μου, που γνωρίζει το ασθενές της ανθρωπίνης φύσεως, επειδή επιθυμεί σφοδρώς την σωτηρία μας, εμπνέει κατά καιρούς μέσα μας άγιες επιθυμίες. Όλοι μας αισθανόμαστε κάποτε έναν αγνό πόθο και έναν διακαή ζήλο να θυσιάσουμε περισσότερα από τον εαυτό μας ώστε να αποδείξουμε στον γλυκύν Ιησούν την αγάπη μας προς το πρόσωπόν του. Υπάρχουν στιγμές που θέλουμε να ξεκολήσουμε από την τάξη του αχρείου δούλου στην οποία βρισκόμαστε. Νοιώθουμε ότι κουραστήκαμε να κινούμαστε ως επί το πλείστον αναγκαστικά προς την τήρηση των θείων προσταγμάτων και επιθυμούμε να βρεθούμε στον χώρο εκείνο όπου δεν υπάρχει δουλικότητα και μόχθος αλλά ελευθερία και αυτοπροαίρετη εναρμόνιση με το Θείο θέλημα. Όλοι μας αναμφίβολα αναρωτηθήκαμε κάποτε… Είναι άραγε αυτό δυνατόν σε εμάς; Είναι δυνατόν αυτά που διαβάζουμε στους βίους των αγίων να τα βιώσουμε εμείς, ή αν όχι εμείς, έστω κάποιος πνευματικός μας αδελφός, ώστε μέσω αυτού να αποκομίσουμε κι εμείς κάποιο όφελος; Με λίγα λόγια αγαπητοί μου, είναι δυνατόν να ανέλθουμε από την πνευματική τάξη στην οποία βρισκόμαστε; Είναι εφικτό στη σημερινή εποχή να φτάσουμε στην τάξη των αξίων δούλων του Κυρίου; … και για να γίνω τολμηρότερος, θα μπορούσε κάποιος πιστός εάν αγωνιζόταν πραγματικά, να αξιωθεί να ονομαστεί και αυτός φίλος ή συγγενής του Κυρίου μας όπως ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος; Ή μόνο αυτός δικαιούται αυτής της τιμής, προνομιακώς τρόπον τινά;
Την απάντηση σε αυτό το σπουδαίο ερώτημα αγαπητοί μου, μας δίνει ο θείος Παύλος στην προς εβραίους επιστολή του. Δεν είναι προνόμιο ολίγων αυτή η τιμή, μας λέγει ο απόστολος, και αυτό διότι δεν είναι προσωπολήπτης ο Θεός! Ο Κύριος << ουκ επαισχύνεται αδελφούς καλείν>> όλους όσους αγιάζονται από Αυτόν, επειδή και << ο αγιάζων (Χριστός) και οι αγιαζόμενοι (χριστιανοί, είναι) εξ ενός (Πατρός) πάντες>>. Είμαστε λοιπόν κι εμείς αγαπητοί μου, κεκλημένοι αδελφοί του Κυρίου. Είμαστε κι εμείς κατά χάριν αδελφόθεοι· και παρ’ όλη την μικρότητα και αθλιότητά μας, ο Κύριος δεν μας αρνείται την συγγένεια αυτή, αλλά καταδέχεται και << ουκ επαισχύνεται>> να μας θεωρεί αδελφούς Του.
Πόσο μεγάλη σημασία έχει για εμάς αγαπητοί μου ο τίτλος αυτός, το υπογραμμίζει ο απόστολος Παύλος, όταν λέγει ότι, και ημείς ως παιδιά του Θεού, είμαστε << κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού>>.(Ρωμ. η,17). Με τον τίτλο δε αυτόν, δια του οποίου αναγνωριζόμαστε ως αδελφοί του Χριστού, είναι φυσικόν ίνα και <<την υιοθεσίαν απολάβωμεν>>.(Γαλ. δ,5). Ο Θεός αγαπητοί μου, μας απεκατέστησε εις την τάξιν των παιδιών Του, διά της θυσίας και της χάριτος του Χριστού, και επομένως έχουμε μέρος εις την κληρονομία της Βασιλείας Του. Μαζί με τον πρωτότοκον και κατά φύσιν Υιόν του Θεού, κι εμείς οι κατά χάριν αδελφοί Του, αποτελούμε << Εκκλησίαν πρωτοτόκων εν ουρανοίς απογεγραμμένων>>· συμμετέχουμε δηλαδή εις την κληρονομία, η οποία κυρίως ανήκει εις τον πρωτότοκον αδελφόν μας.
Προσθέτει δε, συγκινητικότατα, ο απόστολος Παύλος, ότι ο Θεός ενδιαφέρεται να συνειδητοποιήσουμε βαθιά την συγγένεια αυτή προς Αυτόν, (ότι δηλαδή είμαστε τέκνα Του) και προς τον Χριστόν (ότι είμαστε αδελφοί Του). <<Εξαπέστειλε (ο Θεός) το πνεύμα του υιού αυτού εις τας καρδίας ημών κράζον αββά ο πατήρ>>.(Γαλ. δ,6). Δηλαδή ομιλεί μέσα στην καρδιά μας το Άγιον Πνεύμα· μας πληροφορεί ότι ο Θεός είναι γεμάτος από πατρική στοργή για εμάς, και ότι μπορούμε να τον επικαλούμαστε και να απευθυνόμαστε προς Αυτόν με την οικειότητα και την παρρησία που έχουν τα παιδιά προς τον πατέρα.
Επομένως αγαπητοί μου ας μην λησμονούμε ποτέ, ότι ο Θεός μάς τοποθετεί δίπλα στον Υιόν Του, ως αδελφούς Εκείνου· ότι θα συμβασιλεύσουμε μαζί Του στην ουράνια βασιλεία· ότι είμαστε για τον Θεόν τα πρόσωπα της αγάπης Του και της στοργής και του ενδιαφέροντός Του· και ότι εν τοιαύτη περιπτώσει, η όλη ζωή μας θα πρέπει να είναι ανάλογος προς την υψηλή αυτή θέση που έχουμε ως αδελφοί του Κυρίου, για να μην <<επαισχύνεται>>, να μην του προκαλούμε αποστροφή, και να μην ντροπιάζεται ο Χριστός από τον ανάρμοστο βίο των αδελφών Του. Πόσο προσεκτικότεροι θα είμασταν πράγματι αγαπητοί μου, και πόσες κακίες και αμαρτίες θα αποφεύγαμε, αν σκεφτόμασταν συχνά ότι, όταν αμαρτάνουμε, λυπείται ο Θεός Πατήρ· πως ντρέπεται για εμάς ο Κύριος, και <<επαισχύνεται>> να μας ονομάζει αδελφούς Του!
Δεν πρέπει λοιπόν να μας διαφεύγει, ότι η σχέση μας προς τον Χριστόν και η ιδιότητά μας ως αδελφών του Κυρίου, υφίσταται και διατηρείται υπό όρους. Ήδη είπαμε ότι Εκείνος είναι ο αγιάζων κι εμείς οι αγιαζόμενοι. Επομένως, θα εξακολουθεί να υφίσταται αυτή η πνευματική σχέση και θα είμαστε πράγματι αδελφοί Του, εφ’ όσον συμπράττουμε μαζί Του, για να καταρτιζόμαστε εις τον ενάρετο βίο και την οικοδομή της Εκκλησίας. Εφόσον δηλαδή εφαρμόζουμε τις σωτήριες εντολές Του. Διαφορετικά δεν μας αναγνωρίζει αυτό τον τίτλο.
Ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος αγαπητοί μου, στην καθολική του επιστολή, μάς προτρέπει να εφαρμόζουμε έμπρακτα τον νόμο του Θεού στη ζωή μας, και να μην αρκούμαστε μόνο στο να τον ακούμε και να τον διαβάζουμε. <<Γίνεσθε δε ποιηταί λόγου και μη μόνον ακροαταί, παραλογιζόμενοι εαυτούς>>. Όποιος νομίζει πως μόνο με την ακρόαση φυλάττει τον νόμο του Θεού, κακώς νομίζει και εξαπατά τον εαυτό του καταφρονώντας την ίδια την σωτηρία του. Αντίθετα, αυτός ο οποίος ερευνά επιμελώς και μετά μεγάλης προσοχής και θείου φόβου τον νόμο του ευαγγελίου, αυτός θα τελειωθεί πνευματικά και θα αξιωθεί να αποκτήσει την ελευθερία του από τον νόμο της αμαρτίας. Αυτός δεν θα είναι απλώς <<ακροατής επιλησμονής>>, δηλαδή κάποιος που προσεγγίζει επιφανειακά τις μεγάλες και σωτηριώδεις αλήθειες του ευαγγελίου· αλλά <<ποιητής έργου>>· δηλαδή γνήσιος εργάτης του Θείου θελήματος. Ο πιστός αυτός θα είναι μακάριος, διότι την δική του εργασία θα παρακολουθεί και θα επιβραβεύει συνεχώς ο Άγιος Θεός, ο οποίος χαρίζει την πνευματική υιοθεσία μόνο σε αυτούς που αθλούνται νομίμως.
Ας θυμηθούμε αγαπητοί μου τί απήντησε ο Κύριός μας, όταν κάποτε του ανήγγειλαν ότι τον ζητεί η μητέρα Του και οι αδελφοί Του. <<Τις εστίν η μήτηρ μου και οι αδελφοί μου;>> Και προσέθεσε: >>ός αν ποιήσει το θέλημα του Θεού, ούτος αδελφός μου και αδελφή μου και μήτηρ εστί>>(Μαρκ. γ,35). Και σε άλλη περίπτωση, όταν μία γυναίκα από το πλήθος, γοητευμένη από τους λόγους Του, εμακάρισε την αγία μητέρα Του, και είπε μεγαλοφώνως <<μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας>>, ο Κύριος επέκτεινε τον μακαρισμό πέραν της φυσικής συγγενείας, και είπε ότι είναι <<μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν>>, όπως άλλωστε έπραττε και η Παναγία μητέρα Του.
Από όλα αυτά που είπαμε σήμερα αγαπητοί μου, αντιλαμβανόμαστε πως δεν μας ανήκει αδιακρίτως ο τίτλος και η ιδιότητα του αδελφού του Κυρίου, όμως είναι κάτι το οποίο, αν αγωνιστούμε μπορούμε να το αποκτήσουμε, διότι ο Θεός Πατήρ θέλησε να μας αξιώσει αυτής της μεγάλης κλήσεως. Να είμαστε επίσης βέβαιοι πως ο άγιος Ιάκωβος δεν θα διατηρούσε τον τίτλο του αδελφοθέου εάν, εκτός της εκ του μνήστορος Ιωσήφ φαινομενικής ιδιότητος του αδελφού του Κυρίου, δεν δημιουργούσε ουσιαστικότερο σύνδεσμο με τον Χριστό μας. Τον Ιησού, που στα μάτια του κόσμου ήταν αδελφός του, τον επίστευσε τελικά ως Υιόν του Θεού και λυτρωτή του κόσμου· και αναδείχθηκε άγιος, και κατά γενική ομολογία και αναγνώριση, δίκαιος. Επιπλέον δε, ηγετικόν στέλεχος της Εκκλησίας του Χριστού, <<εκ των δοκούντων στύλοι είναι>>. Έτσι, ο άγιος Ιάκωβος διά της πίστεώς του εις τον Χριστό, διά της αγιότητος και της διακονίας του εις την Εκκλησία, τέλος δε δια της ομολογίας και του μαρτυρίου του, εδικαίωσε τον τίτλο του αδελφοθέου.
Εμείς τώρα αγαπητοί μου, αν θέλουμε να είμαστε γνήσια τέκνα της Εκκλησίας, πώς πρέπει να σταθούμε; Πως πρέπει να τοποθετούμε τον εαυτό μας, όταν μελετάμε τους βίους των αγίων και διαπιστώνουμε πόσο υπολείπεται ο ζήλος μας στα πνευματικά και η αγάπη μας προς τον Χριστό και τον συνάνθρωπο; Σαφώς θα πρέπει να γίνουμε μιμητές των αγίων, καθώς και αυτοί γίνανε μιμητές του Χριστού μας, με τον οποίο είχαν μία πολύ ουσιαστική και αγαπητική σχέση. Εξάλλου και οι ίδιοι πριν να κατακτήσουν την αγιότητα, είχαν ως πρότυπα τους παλαιότερους αγίους και ακολουθούσαν έμπρακτα το παράδειγμα και τις συμβουλές τους. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος· δεν υπάρχει άλλος δρόμος σωτηρίας αγαπητοί μου, παρά μόνο αυτός· να ακολουθήσουμε τα βήματα που πάτησαν οι παλαιότεροι και εμπειρότεροι από εμάς, και για να το κάνουμε αυτό, θα πρέπει πρώτα να πιστέψουμε στη θεόπνευστη διδασκαλία τους, την διδασκαλία της Εκκλησίας. Αν παρεκκλίνουμε της ευθείας οδού που μας έχουν παραδώσει οι άγιοι πατέρες, το βέβαιο είναι πως θα χάσουμε τον δρόμο μας προς την σωτηρία.
Κάποτε αγαπητοί μου, ο αναστάς Κύριος, λίγες ώρες πριν να εμφανιστεί στους μαθητές του, εμφανίστηκε στην Μαρία την Μαγδαληνή, την ώρα που αυτή έκλαιγε έξω από το μνημείο. Της παρήγγειλε λοιπόν να μεταφέρει εις τους μαθητές του, το πλέον χαρμόσυνο μήνυμα που θα μπορούσαν να ακούσουν ποτέ, και αυτό το μήνυμα δεν ήταν άλλο παρά το μήνυμα της θείας υιοθεσίας.<<Πορεύου (της είπε) προς τους αδελφούς μου και ειπέ αυτοίς· αναβαίνω προς τον πατέρα μου και πατέρα υμών, και Θεόν μου και Θεόν υμών>>.
Εύχομαι αγαπητοί μου, όπως τότε οι μαθητές του Κυρίου, έτσι τώρα και εμείς που μαθητεύουμε στο λόγο του Θεού, να αξιωθούμε διά των πρεσβειών του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου και του οσίου Μακαρίου του Ρωμαίου, να ακούσουμε το χαρμόσυνο αυτό μήνυμα. Αν δεν απιστήσουμε στο άκουσμά του και εκτιμήσουμε πραγματικά την αξία του, τότε θα αποδειχτούμε άξιοι της κλήσεως του Ουρανίου Πατρός, και θα συμβασιλεύσουμε μαζί με τον Χριστό μας στην ουράνια βασιλεία Του. Αμήν.
