Η ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΣΟΦΙΑ ΩΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΑΞΗ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ (2021) ΥΠΟ ΤΟΥ ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΕΤΡΑΣ ΔΑΒΙΔ
Για μία ακόμη χρονιά αγαπητοί μου συγκεντρωθήκαμε όλοι εδώ, για να εορτάσουμε την σύναξη των Αγίων Αποστόλων. Να γευθούμε την χάρη τους και να επικαλεσθούμε την μεσιτεία τους, βασιζόμενοι στη μέγιστη παρρησία που διαθέτουν απέναντι στο μεγάλο τους Διδάσκαλο, τον Θεάνθρωπο της Αγάπης, τον Κύριό μας και Δεσπότη Ιησού Χριστό.
Σήμερα δεν θα πραγματοποιήσουμε υψηλές θεολογικές πτήσεις γύρω από τα πρόσωπα των Αγίων Αποστόλων. Παρά ταύτα ένα ερώτημα που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας, είναι πως θα αντιμετώπιζαν την εποχή μας, εάν ζούσαν σε αυτήν, οι Άγιοι Απόστολοι ή έστω οι μαθητές τους, οι έχοντες το αυτό πνεύμα και φρόνημα με τους αγίους Αποστόλους. Ασφαλώς δεν μπορούμε να μιλήσουμε εκτενώς, πολλώ δε μάλλον να εξαντλήσουμε ένα τέτοιο θέμα στα όρια ενός κηρύγματος. Απλώς θα κάνουμε δυο-τρεις παρατηρήσεις, σύντομες κατά το δυνατόν, σχετικά με αυτό.
Η εποχή στην οποία ζούμε, είναι όπως ομολογούν αυτοπροσδιοριστικά οι ίδιοι οι εργάτες της ανομίας, οι εχθροί του Χριστού, η Νέα Εποχή, η Εποχή του Υδροχόου, του νέου Μεσσία της ανθρωπότητος, που θα έλθει για εκείνους που θα έχουν απαρνηθεί τον προηγούμενο Μεσσία, τον αληθινό. Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της εποχής μας, που διαγράφουν το γενικότερο πλαίσιό της και θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν και ως σημεία των καιρών, είναι η παγκοσμιοποίηση όλων σχεδόν των τομέων της ζωής, η πλήθυνση και αύξηση της ανομίας και της αδικίας σε εξωπραγματικό βαθμό, η απροκάλυπτη πλέον, φανερή όσο ποτέ άλλοτε και θρασύτατη δράση των σκοτεινών και αντιχρίστων δυνάμεων, καθώς και η με γεωμετρική πρόοδο ολοένα αυξανόμενη ψηφιοποίηση του κόσμου με την αλματώδη και αδιανόητη ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Για να απαντήσει ο σημερινός πιστός ορθόδοξα χριστιανικά στις προκλήσεις της εποχής, θα πρέπει κατά τη γνώμη μας να διαθέτει κυρίως τα πνευματικά αισθητήρια των Αγίων Αποστόλων και πάντων των Αγίων, δηλαδή τη θεϊκή σοφία και τον φωτισμένο τους νου, τουλάχιστον ως ένα βαθμό, μικρό ή μεγάλο. Ορθόδοξα πνευματικά αισθητήρια, Ορθόδοξη κατά Θεόν σοφία. Για αυτήν την σοφία μας ομιλούν όλοι οι Απόστολοι και ιδιαιτέρως ο Απόστολος Παύλος. Δεν εννοούν βεβαίως οι Απόστολοι την σοφία και την εξυπνάδα του κόσμου τούτου, ούτε τον κοινόν νουν που έχουν όλοι οι άνθρωποι και μ’αυτόν σκέπτονται. Ο νους αυτός από μόνος του χωρίς τη θεία φώτιση είναι εσκοτισμένος σε ότι αφορά πνευματικά ζητήματα. Και η εξυπνάδα ενός ανθρώπου, όσο ευφυής κι αν είναι αυτός, δεν αρκεί για να τον προστατέψει από τις προκλήσεις της εποχής μας και να τον βοηθήσει να διακρίνει τα σημεία των καιρών. Δια τούτο θα υπάρξουν πολλοί πανέξυπνοι άνθρωποι που θα την πατήσουν, κατά το δη λεγόμενον, θα εξαπατηθούν και θα κλίνουν γόνυ τω Βάαλ. Θα υποκύψουν στα θέλγητρα της εποχής. Όπως λέει και ο λαός μας, το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται.
Καθώς βεβαιώνει και ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, η σοφία του κόσμου τούτου δεν κατεβαίνει από τον ουρανό, δεν είναι θεία σοφία, αλλά επίγειος, σαρκική, υπηρετεί μόνο τα γήινα και την σάρκα και είναι ξένη προς το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, εμπνεόμενη από τους δαίμονες. Και άρα θα οδηγήσει όχι στον Ουράνιο και Θεϊκό Μεσσία, αλλά σε έναν επίγειο, σαρκικό και δαιμονιώδη μεσσία. Διότι η σοφία αυτή είναι ανίκανη να βοηθήσει να αντιμετωπισθούν σημαντικά θέματα, όπως αυτά που σχετίζονται με την σωτηρία μας, με διάκριση του ποιο είναι το πραγματικό μας συμφέρον, εάν και πότε θα πρέπει να ομολογούμε τον Χριστό, τι είναι εκ Θεού και τι δαιμονικό. Η επίγειος σοφία, η κατά κόσμον είναι ικανή μόνο στο να μας κάνει να ασχολούμασθε με μάταιες ενασχολήσεις, να σπαταλάμε τον χρόνο μας με προσπάθειες για εφήμερες κατακτήσεις, έτσι ώστε η καρδιά μας να καταστεί ανίκανη να νιώσει τι θα πει κατάνυξη, συντριβή και μετάνοια και φθάνοντας εν τέλει στην ώρα του θανάτου μας, να μην έχουμε κανένα απολύτως εφόδιο, που θα μπορούσε να μας φανεί χρήσιμο για την άλλη ζωή.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι ίδιοι Απόστολοι του Χριστού δεν ήταν ούτε οι πιο μορφωμένοι, οι πιο σοφοί κατά κόσμον, ούτε οι πιο έξυπνοι άνθρωποι του κόσμου. Τα κατάφεραν όμως περίφημα, πραγματοποιώντας το μεγαλειώδες έργο, που τους ανέθεσε ο Κύριος. Και πέτυχαν κάτι αδιανόητο, απίστευτο και ανθρωπίνως αδύνατο, να κηρύξουν το ευαγγέλιο του Χριστού και να εδραιώσουν την Ορθόδοξη Πίστη σε όλη την τότε γνωστή οικουμένη, έχοντας απέναντί τους θεούς και δαίμονες και αντιμετωπίζοντας αξεπέραστα για άλλους και ανυπέρβλητα εμπόδια.
Όπως τονίζει ο Απ. Παύλος η κατά Θεόν σοφία διδάσκεται σε εκείνους που είναι ώριμοι και τέλειοι πνευματικά ή τουλάχιστον σε εκείνους που αγωνίζονται κατά των παθών και αποκτούν συν τω χρόνω με τον αγώνα τους πείρα και ωριμότητα πνευματική. Είναι αυτό που λένε οι Ανδρέας και Αρέθας Καισαρείας στην ερμηνεία της Ιεράς Αποκαλύψεως, ότι η πείρα και ο χρόνος θα διδάξει σε εκείνους που νήφουν, που επαγρυπνούν και αγωνίζονται, τα σημεία των καιρών και θα τους πληροφορήσει εσωτερικά για την εκπλήρωση των προφητειών. Σε καρδιά που είναι γεμάτη από πικρία και ζήλον αρνητικό για τον πλησίον και τρέφει για τον συνάνθρωπο κακία, δόλο και μίσος, δεν κατέρχεται η θεϊκή σοφία και αφήνει απληροφόρητη την καρδιά αυτή και επομένως έκθετη και ευάλωτη στη σαγήνη και την απάτη της Νέας Εποχής.
Συνεχίζοντας ο Απ. Παύλος λέγει ότι η θεϊκή σοφία δεν είναι σοφία του κόσμου τούτου, ούτε σοφία των αρχόντων του παρόντος αιώνος των καταργουμένων. Αυτοί σήμερα είναι και αύριο καταργούνται. Τόσο εφήμεροι και πρόσκαιροι είναι. Και η εξουσία τους είναι προσωρινή. Κανένας μεγάλος του κόσμου αυτού δεν γνώρισε τη θεϊκή σοφία. Πως λοιπόν μπορεί να μεταδώσει κάτι που δεν έχει; Εάν άλλοστε ήταν μέτοχοι της σοφίας του ουρανού οι πολιτικοί άρχοντες, δεν θα καταφέρονταν με τόσο μίσος κατά του Χριστού και της Εκκλησίας, μίσος που πολλές φορές είναι μεταμφιεσμένο σε ευλαβές ενδιαφέρον, ούτε και θα εσταύρωναν πάλιν και πολλάκις τον Βασιλέα της Δόξης. Αυτό ας το ακούσουν προσεκτικά όλοι οι πιστοί μας και ας μην προσκολλώνται στα κόμματα, υπολαμβάνοντάς τα ως σανίδα σωτηρίας, ούτε να έχουν υπερβολική εμπιστοσύνη στους πολιτικούς, τους άρχοντες του αιώνος τούτου, από τη στιγμή μάλιστα που οι ίδιοι οι πολιτικοί ερίζουν συνεχώς και φαίνεται να μην εμπιστεύονται, να μην σέβονται και να μην εκτιμάνε ο ένας τον άλλον, προσβάλλοντας και αμφισβητώντας την αξιοπιστία και την προσωπικότητα αλλήλων. Άλλοστε ας μην ξεχνάμε ότι από τον ευρύτερο χώρο της πολιτικής εξουσίας θα προέλθει το θηρίον το αναβαίνον εκ της θαλάσσης, το βδέλυγμα της ερημώσεως, ο υιός της ανομίας.
Και συνεχίζοντας στην Ά προς Κορινθίους επιστολή του ο Παύλος λέγει ότι οι Απόστολοι του Χριστού διδάσκουνε σοφία που δίνει ο Θεός (και αυτό το κάνουνε διαχρονικά σε όλους τους αιώνες), σοφία μυστηριώδη που δεν μπορεί ο πεπερασμένος ανθρώπινος νους μόνος του να την ανακαλύψει. Γι’αυτό πρόκειται για θεία αποκάλυψη και όχι για ανθρώπινη ανακάλυψη. Σοφία η οποία και τώρα ακόμη που απεκαλύφθη από τον Θεό στους εκλεκτούς του, μένει κρυμμένη και λανθάνουσα για όσους είναι ξένοι προς τον Χριστόν και δεν συνδέονται μαζί του. Η σοφία του Θεού μας μιλάει για πράγματα που δεν τα είδε μάτι, δεν τα άκουσε αυτί και δεν τα σκέφθηκε, ούτε τα φαντάσθηκε νους και καρδιά ανθρώπου. Και όλα αυτά τα ετοίμασε ο Χριστός για εκείνους που τον αγαπούν, έτσι ώστε και στην εποχή των εσχάτων, να έχουν το μέτρο, το κριτήριο και τα αισθητήρια να ακτινογραφούν τα έσχατα και να μπορούν μέχρι τέλους να διακρίνουν την πλάνη και τις πλεκτάνες του πονηρού. Η σοφία όμως του Θεού φανερώνει όχι μόνο όλα τα μυστικά και μυστήρια του ουρανού, αλλά ακόμη και όλα τα μυστικά και μυστήρια των σκοτεινών και υποχθονίων δυνάμεων, του πονηρού και των οργάνων του. Τα βάθη Του Πνεύματος, αλλά και τα βαθέα του Σατανά. Για να θέλγεται ο νους και η καρδιά των ευσεβών από τα βάθη του Πνεύματος, αλλά και να διδάσκεται αυτά που πρέπει από τα βαθέα του Σατανά. Έτσι ώστε οι πιστοί να μην καταλήξουν όπως οι πολλοί σαν τους τυφλούς στον Άδη και να μην βρεθούν στο βάραθρο της απωλείας, χωρίς να πάρουν είδηση για την καταστροφή στην οποία οδηγείται η ανθρωπότητα.
Δια τούτο λοιπόν οι πιστοί χριστιανοί είναι προνομιούχοι. Γιατί έχουν ή μπορούν να αποκτήσουν κάτι, που οι λοιποί των ανθρώπων δεν μπορούν να διανοηθούν ή δεν υποψιάζονται καν ότι υπάρχει. Την σοφία του Θεού. Αρκεί όπως υπογραμμίζει ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος να το ζητάνε από τον Χριστό με θερμή πίστη και με έντονη και επίμονη προσευχή. Χρειάζεται λοιπόν προσευχή και μελέτη του λόγου του Θεού για να αποκτήσει κανείς την άνωθεν σοφία. Παράλληλα πρέπει να ζητούμε με επίταση από τον Κύριο να μας χαρίσει νουν Χριστού για να μπορούμε να διακρίνουμε τα νοήματα του πονηρού, τις πονηρές και εφάμαρτες σκέψεις που μας υποβάλλει ο διάβολος, τους λογισμούς του Σατανά από τα θεία νοήματα και να μπορούμε να αποφεύγουμε τις παγίδες και τα τεχνάσματά του, σε έναν κόσμο και σε μία εποχή που βρίθει από τους πειρασμούς και τα νοήματα του Εωσφόρου. Έτσι θα μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά και με σαφήνεια ποιο είναι το θέλημα του Θεού σε κάθε περίπτωση και δεν θα πελαγοδρομούμε κινδυνεύοντας να καταλήξουμε σε αδιέξοδο ή πολύ χειρότερα στην απώλεια και την καταστροφή. Η σοφία του Θεού θα κατευθύνει την ζωή μας και θα μας καθοδηγεί στο σωστό δρόμο και την ορθή πορεία, χαρίζοντάς μας σκέψη και αίσθηση Χριστού.
Η θεϊκή σοφία μας δίδεται ως αόρατη ευλογία και χάρις από τον Χριστόν, όχι όμως χωρίς να κοπιάσουμε και σίγουρα όχι σε εκείνους που έχουν τεράστια άγνοια της Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας και δεν έχουν ιδέα ούτε από τα βασικά, κυρίως λόγω αμέλειας και αδιαφορίας. Εδώ είμαστε ακόμη και ο Χριστός μας δίνει χρόνο, μακροθυμεί και παρατείνει τη ζωή μας, προκειμένου να εργαστούμε, να καλλιεργήσουμε τον αγρό της ψυχής μας και να αναπληρώσουμε όσο πρέπει τις ελλείψεις και την άγνοιά μας. Δεν ζητάει ο Κύριος κάτι φοβερό από εμάς, ούτε έχει υπερβολικές απαιτήσεις, δεν ζητάει να αρθούμε στο ύψος των αγίων Αποστόλων και να φθάσουμε το πνευματικό τους μεγαλείο-άλλη ήταν η εποχή η δική τους με την σωματική ευλογία και παρουσία του ιδίου του Χριστού και άλλη η δική μας, όπου ο Κύριος απουσιάζει όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά από τις καρδιές των περισσοτέρων- αλλά σίγουρα θα απαιτήσει από εμάς να αξιοποιήσουμε το πνευματικό οπλοστάσιο της Εκκλησίας όσο πρέπει, προκειμένου να πορευθούμε στους εσχάτους καιρούς που ζούμε, όπως οι εκλεκτοί του εκείνοι που δεν πρόκειται να πλανηθούν και όχι εκείνοι από τους εκλεκτούς που εν τέλει θα πλανηθούν.
Όσο λοιπόν θα εργαζόμασθε πνευματικά, όσο ο λόγος του Θεού θα εισδύει μέσα στα κατάβαθά μας, τόσο θα μας εξοπλίζει και με τη δυνατότητα να βλέπουμε σωστά, να κρίνουμε όπως θέλει ο Θεός και έτσι να ενεργούμε αναλόγως. Έτσι θα γινόμαστε έτοιμοι συν τω χρόνω και ικανοί να μπορούμε να απαντάμε ορθόδοξα στις προκλήσεις της εποχής μας. Επειδή όμως κανείς από εμάς δεν είναι αδέσποτος ή τουλάχιστον δεν πρέπει να είναι, χωρίς πνευματικό πατέρα εννοώ, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η μεγαλύτερη αρετή που ελκύει την κατά Θεόν σοφία είναι η ταπείνωση. Σε υπερήφανη καρδιά δεν αναπαύεται, έστω κι αν αυτή η καρδιά γνωρίζει απ’έξω κι ανακατωτά όλη τη διδασκαλία της Εκκλησίας και έχει όλα τα χαρίσματα του κόσμου. Αυτή άλλοστε θα είναι περισσότερο μια ξηρή και θεωρητική γνώση, που δεν στηρίζεται όμως και δεν πηγάζει από την πνευματική πείρα και το ορθόδοξο βίωμα. Οπότε ένας σοφός πνευματικός πατέρας, μπορεί να καθοδηγήσει απλανώς τον ταπεινό μαθητή και να του μεταδώσει την δική του θεϊκή σοφία και να κάνει έτσι πιο εύκολο το έργο του υποτακτικού του.
Είμαστε όμως έτοιμοι αγαπητοί μου, εάν και εφόσον χρειαστεί να απαρνηθούμε τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες με τις οποίες ζούμε; Η ζωή μας κυριαρχείται από τις τεχνολογικές ανέσεις της εποχής. Τι θα έλεγαν οι Απόστολοι του Χριστού με τη θεϊκή τους σοφία, εάν έρχονταν αντιμέτωποι με την τεχνολογική εξέλιξη της εποχής μας; Ας είμαστε ειλικρινείς. Η κορύφωση της τεχνολογίας είναι αυτή που μαζί με όλα τα άλλα έχει οδηγήσει σε πνευματική χαυνότητα και χαλαρότητα και σε έκπτωση των ηθών και των αξιών της ανθρωπότητας. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι οι Απόστολοι θα είχαν θετική άποψη για την τεχνολογία της εποχής μας. Και δεν νοείται να υπάρχει χριστιανός που να είναι τελείως ανυποψίαστος για τον αρνητικό ρόλο, που θα διαδραματίσει ο τεχνολογικός παροξυσμός στις ημέρες των εσχάτων. Δεν μπορούμε να θεωρούμε τελείως αθώα την οποιαδήποτε εξέλιξη. Όλα γίνονται για κάποιο σκοπό. Όλα εξυπηρετούν ένα γενικότερο και ευρύτερο πλάνο.
Από την άλλη δεν μπορούμε να απαρνηθούμε και τελείως τη ζωή που μας προσφέρει η τεχνολογική πρόοδος, διότι αλλοιώς θα έπρεπε να είμαστε αποφασισμένοι να ζήσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας στις ερήμους και τις σπηλιές της γης, μακριά από οποιαδήποτε άνεση και παροχή μας προσφέρει αυτή. Βεβαίως όποιος θέλει είναι ελεύθερος να το κάνει. Να ζήσει μια ζωή χωρίς καμία τεχνολογική άνεση. Όχι όμως να το επιβάλλει και στους άλλους. Αυτό δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει. Η άποψή μας είναι πως μπορούμε να ζούμε στην κοινωνία και να κάνουμε περισσότερο ή λιγότερο λελογισμένη χρήση των δυνατοτήτων που μας προσφέρει η εποχή μας, γνωρίζοντας πως κάποια στιγμή, θα κληθούμε να τα παρατήσουμε όλα και να θυσιάσουμε τα πάντα για τον Χριστόν. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι, όταν έλθει η στιγμή αυτή. Δια τούτο οφείλουμε ανά πάσα στιγμή να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να ελέγχουμε διαρκώς τον βαθμό προσκολλήσεώς μας στις ανέσεις και τις συνήθειες της εποχής μας.
Εν κατακλείδι ας κάνουμε αγαπητοί μου την προσευχή μας στους αγίους Αποστόλους, προκειμένου να χαρίζουν σε όλους μας πλούσια τη θεϊκή τους σοφία και τον ουράνιο φωτισμό, έτσι ώστε να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο, εσωτερικό και εξωτερικό που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε στον παρόντα αιώνα τον απατεώνα και να βρεθούμε στη Βασιλεία του Χριστού, ευφραινόμενοι μετά των Αποστόλων του Χριστού και πάντων των Αγίων εις αιώνας αιώνων, όντας ενωμένοι αδιασπάστως με τον αληθινό Μεσσία και Υιόν του Θεού, τον όντως Ηγαπημένον Κύριον και Βασιλέα της Δόξης, τον Θεάνθρωπον της Αγάπης Ιησούν. Αμήν.
